سکوتی سنگین پس از ۱۲ روز نبرد: آیا بورس منتظر فرماندهی عالی برای مهار امواج ریسک است؟

گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، عرفان هودی، کارشناس بازار سرمایه- فضای پرریسک بازار در هفته‌های اخیرنشان می‌دهد که پس از وقایع جنگ ۱۲ روزه، ریسک بازار افزایش یافت و فعالان بازار انتظار داشتند رئیس‌جمهور با ارسال پیام‌های حمایتی، نگرانی‌ها را کاهش دهد. تأخیر در ارائه چنین واکنشی ممکن است سبب بروز نگرانی بیشتر سرمایه‌گذاران شود، اما تاثیر این مطلب چندان نخواهد بود که سرمایه گذاران توانایی تحلیل کافی را در اختیار دارند و کمتر به محرک‌های این چنینی واکنش نشان می‌دهند.

این در حالی است که رئیس جمهور یکم آذر سال جاری در همایش سالانه بازار سرمایه ایران مهمان بورس شدند تا پس از وقوع جنگ تحمیلی اولین اجتماع صمیمانه دولتیان در بازار سرمایه تشکیل شود.با وجود وارد داشتن انتقاد‌ها از بی ربط بودن سخنان رئیس جمهور به بازار سرمایه، باید به برخی نکات مثبت نیز توجه ویژه شود. برخلاف برداشت اولیه، این همایش برای نخستین‌بار با این ساختار رسمی برگزار شد. پیش از این تنها همایش پیشکسوتان توسط سازمان بورس برگزار می‌شد. اکنون، اما یک رویداد سالانه با رویکرد ملی شکل گرفته است و حتی بحث ثبت آن در تقویم رسمی نیز مطرح است. این تحول، بخش مهمی از نیمه پُر لیوان است که نوید مورد توجه قرار گرفتن بازار سرمایه را به دنبال دارد.

حتی اگر برخی منتقدان می‌گویند متن سخنرانی رئیس‌جمهور از جای دیگری اقتباس شده یا بیشتر درباره ناترازی‌ها بوده، اصل حضور رئیس‌جمهور در این همایش اتفاقی قابل توجه و نشانه نوعی رسمیت‌بخشی به جایگاه بازار سرمایه است.

اشاره به اهمیت تأمین مالی بنگاه‌های بزرگ از مسیر بازار سرمایه

بازار سرمایه در اقتصاد‌های مدرن، نه صرفاً یک نهاد مالی، بلکه قلب تپنده تأمین مالی بلندمدت و بستری برای تخصیص بهینه منابع است. در شرایط کنونی اقتصاد ایران که با چالش‌های ساختاری و نوسانات ارزی دست و پنجه نرم می‌کند، اهمیت بازار بورس به عنوان موتور محرکه تولید، شفافیت و جذب نقدینگی‌های سرگردان، دوچندان شده است. حمایت رئیس جمهور و دولت از این بازار، دیگر یک انتخاب ثانویه نیست، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای دستیابی به ثبات اقتصادی پایدار و هدایت سرمایه‌ها به سمت بخش‌های مولد است.

یکی از بزرگترین چالش‌های اقتصاد ایران، تزریق مداوم نقدینگی جدید به جامعه است. بازار سرمایه، در صورت اعتماد و ثبات، کارآمدترین مکانیزم برای جذب این نقدینگی و هدایت آن از بازار‌های سفته‌بازی مانند ارز و طلا به سمت دارایی‌های مولد است. حمایت دولت، سیگنال اطمینان می‌دهد که منابع در این بازار امنیت دارند. 

بسیاری از پروژه‌های بزرگ صنعتی و زیربنایی کشور نیازمند سرمایه‌گذاری‌های عظیم بلندمدت هستند که بانک‌ها به دلیل محدودیت‌های ساختاری قادر به تأمین کامل آن نیستند. بورس، از طریق عرضه اولیه سهام و افزایش سرمایه، می‌تواند منابع لازم برای جهش تولید و اجرای طرح‌های توسعه‌ای را فراهم کند. همچنین، شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته می‌شوند، ملزم به رعایت استاندارد‌های بالای شفافیت مالی و گزارش‌دهی هستند. حمایت از بورس، در واقع حمایت از افزایش انضباط مالی در کل بدنه اقتصاد کشور و کاهش ریسک فساد است. برای تحقق این امر، مهم‌ترین خواسته فعالان بازار، پیش‌بینی‌پذیری سیاست‌ها است.

نوسانات ناگهانی در نرخ ارز، نرخ بهره بانکی، و تعرفه‌های واردات وصادرات، بیشترین ضربه را به اعتماد سرمایه‌گذاران وارد می‌کند. دولت باید تضمین کند که سیاست‌های کلان اقتصادی از یک چشم‌انداز میان‌مدت و بلندمدت پیروی می‌کنند. دولت همچنین باید با اتخاذ سیاست‌های مالیاتی هوشمند، از سرمایه‌گذاری مولد حمایت کند و در عین حال، سازوکار‌های لازم برای جلوگیری از سفته‌بازی‌های کوتاه‌مدت و معاملات فرار مالیاتی را تقویت نماید. دولت به عنوان بزرگترین سهامدار باید رویکردی مبتنی بر حکمرانی سهامداری اتخاذ کند، نه مدیریت مستقیم. این به معنای کاهش دخالت‌های غیرشفاف در قیمت‌گذاری و اعطای اختیارات مدیریتی به شرکت‌ها است تا فضای رقابتی بهبود یابد.

تداوم در عرضه سهام دولتی نیز ضروری است؛ تکمیل برنامه آزادسازی و عرضه سهام بنگاه‌های دولتی بزرگ به بورس، ضمن تأمین منابع درآمدی دولت، کیفیت و عمق بازار را به طور چشمگیری افزایش خواهد داد. در نهایت، بازار سرمایه، ابزار اصلی دولت برای تبدیل دارایی‌های بالقوه به سرمایه‌گذاری‌های بالفعل است. حمایت رئیس جمهور از این بازار، فراتر از منافع سهامداران خرد و کلان است؛ این یک موضع‌گیری در قبال توسعه اقتصادی پایدار، جذب سرمایه خارجی، و ایجاد اشتغال مولد است. دولتی که به بورس اعتماد کند و از آن صیانت نماید، در واقع به ثبات بلندمدت اقتصاد ملی تعهد خود را اثبات کرده است.