تأثیر ظاهر بر قیمت؛ سهم ۵ درصدی میوه‌های رنگ‌آوری شده در بازار/ دوره‌گرد‌ها خریداران محصولات نارس رنگی

به گزارش خبرگزاری آنا، پس از آنکه گزارش‌هایی مبنی بر بازگرداندن پرتقال‌های ایرانی توسط روسیه به دلیل رنگ‌آمیزی پوست منتشر شد، یک ویدئوی جدید توجهات را به خود جلب کرده است. ویدئویی توسط مالک یکی از کارخانه‌های بسته‌بندی و عرضه پرتقال به اشتراک گذاشته شده که به‌صورت زنده، خط رنگ‌آمیزی و فرآوری میوه‌ها را به تصویر می‌کشد.

نکته قابل تأمل در این ویدئو، اظهارات این عرضه‌کننده است که مدعی می‌شود این فرآیند رنگ‌آمیزی مستقیماً در پاسخ به تقاضای مشتریان انجام می‌شود. این افشاگری، ابعاد جدیدی به مسئله صادرات و استاندارد‌های کیفی محصولات کشاورزی ایرانی می‌بخشد.

ماجرای رنگ‌آمیزی میوه‌ها در بازار ایران سابقه‌ای طولانی دارد و حدود یک دهه پیش به شدت مطرح شد. در مراحل اولیه، این اقدام عمدتاً جنبه تبلیغاتی داشت؛ به طوری که فروشندگان با برش زدن میوه‌هایی مانند انار و هندوانه و رنگ کردن قسمت‌های برش‌خورده، مشتریان را به خرید کل محصول ترغیب می‌کردند.اما با گذشت زمان، این رویه به پوست میوه‌ها سرایت کرد. در این مرحله، میوه‌های کال و نارس با استفاده از روش‌های مختلف رنگ می‌شدند تا ظاهری رسیده و جذاب پیدا کرده و به دست مصرف‌کننده برسند. در ابتدا، این عمل به دلیل نوبرانه بودن برخی محصولات، کمتر جدی گرفته می‌شد و مردم با این توجیه که صرفاً برای میوه‌های نوبرانه است از آن چشم‌پوشی می‌کردند.

نگرانی‌ها از تولید تا صادرات محصولات کشاورزی

ماجرای مشکلات صادراتی محصولات کشاورزی ایران روندی نگران‌کننده به خود گرفته است. در خرداد ماه شاهد مطرح شدن بحث بازگرداندن محموله‌های هندوانه و خربزه از کشور‌هایی مانند روسیه بودیم و اکنون، این نگرانی‌ها با اتهام سمی بودن پرتقال‌های صادراتی تشدید شده است.

این تداوم مشکلات کیفی و استانداردی تا جایی پیش رفته که گزارش‌ها حاکی از تغییر مسیر اصلی خریداران عمده است. شنیده‌ها حاکی از آن است که کشور‌هایی نظیر روسیه، ازبکستان و آذربایجان که پیش‌تر مشتریان اصلی پرتقال ایران بودند، به دلیل این چالش‌ها، خرید خود را به سمت مصر متمایل کرده‌اند. این تحول نشان‌دهنده آسیب جدی به اعتبار محصولات باغی ایران در بازار‌های کلیدی منطقه است.

با این حال، با افزایش این پدیده، آشکار شد که رنگ کردن میوه‌ها دیگر یک اقدام موردی نیست، بلکه به یک شغل ثابت برای برخی افراد تبدیل شده است. مهم‌تر از آن، مشخص گردید که این فرآیند اغلب با استفاده از موادی صورت می‌گیرد که سلامت عمومی شهروندان را به طور جدی به خطر می‌اندازد.

این رویه، گرچه در برخی بازار‌ها به دلیل ملاحظات زیبایی‌شناختی برای پوشاندن عیوب ظاهری مانند لکه‌ها یا نوسانات رنگ ناشی از آب و هوا مرسوم است، اما در صادرات به کشور‌هایی مانند روسیه که استاندارد‌های سخت‌گیرانه‌تری بر سلامت و مواد افزودنی اعمال می‌کنند، می‌تواند منشأ اصلی مشکلات گمرکی و زیان‌های اقتصادی برای صادرکنندگان باشد.

چرا مشتری برای خرید میوه کال باید هزینه گرانی را بپردازند

اما این سوال مطرح می‌شود که رنگ پوست میوه نارس چقدر سلامتی مشتریان را به خطر می‌اندازد و چرا مشتری برای خرید میوه کال باید هزینه گرانی را بپردازند؟! 

جواد باقری، عضو هیات مدیره اتحادیه میوه و تره‌بار، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری آنا، به تشریح روند عرضه میوه‌هایی با رنگ غیرطبیعی، به ویژه پرتقال، در بازار پرداخت و گفت: در اوایل فصل که میوه‌ها تازه به دست می‌آیند، شاهدیم که برخی کشاورزان میوه‌ها را زودتر از موعد می‌چینند که این میوه‌ها سبز هستند. این محصولات را در انبار‌هایی نگهداری می‌کنند و با ترفندهایی، رنگ آنها را از شب تا صبح زرد می‌کنند؛ در حالی که هسته اصلی میوه همچنان سبز و از نظر طعم، ترش و کم‌خاصیت است.

وی افزود: علاوه بر این روش سنتی، برخی واحد‌های عرضه‌کننده میوه را در دستگاه‌های سورتینگ قرار می‌دهند؛ در آنجا با اعمال حرارت و تزریق رنگ‌های مجاز، پرتقال از یک سو سبز وارد شده و از سوی دیگر کاملاً رنگ‌آور و زرد خارج می‌شود.

کاهش عرضه میوه‌های نارس و تأثیر آن بر سلامت مصرف‌کننده

باقری گفت: متولی اصلی این فرآیند‌ها ما نیستیم؛ اما باید تأکید کرد که این میوه‌های نارس که قند و ویتامین آنها روی درخت تکمیل نشده، هیچ منفعت تغذیه‌ای برای بدن ندارند. بهترین حالت این است که میوه باید کامل روی درخت برسد تا قند و ویتامین‌های لازم را کسب کند و سپس وارد بازار شود.

عضو هیات مدیره اتحادیه میوه و تره‌بارادامه داد: خوشبختانه، در حال حاضر و با گذشت از اوایل فصل، وضعیت بهتر شده است. می‌توانم به جرأت بگویم که کمتر از ۵ درصد از پرتقال‌ها و نارنجی‌های موجود در میدان اصلی تره‌بار، متعلق به این دسته از محصولات زودچین شده هستند. این رقم نسبت به یک ماه پیش که شاید ۲۰ تا ۳۰ درصد بود، کاهش چشمگیری داشته است.

دوره‌گردها؛ عامل اصلی توزیع میوه‌های بی‌کیفیت با ظاهری جذاب

باقری افزود: بخش عمده‌ای از این میوه‌های رنگ‌آوری‌شده که از نظر ویتامینی بی‌خاصیت هستند، توسط وانتی‌ها و دوره‌گرد‌ها خریداری و در سطح شهر توزیع می‌شوند. این افراد که در خیابان‌ها فعالیت می‌کنند، برایشان مهم نیست که فردا مشتری به آنها مراجعه نکند، زیرا سریعاً از یک منطقه به منطقه دیگر نقل مکان می‌کنند.

وی در خصوص تأثیر رنگ‌آوری بر قیمت‌گذاری نیز اظهار داشت: در گذشته، حتی خرید از میدان اصلی نیز تحت تأثیر همین ظاهر رنگی انجام می‌شد. پرتقال سبز و نارس که قیمت کمتری دارد، پس از رنگ‌آوری و چیدمان شکیل در سبد‌های ۱۲ تایی یا ۹ تایی، با قیمتی تا ۵ تا ۱۰ هزار تومان گران‌تر از نمونه‌های طبیعی به فروش می‌رسد، صرفاً به دلیل جذابیت ظاهری که ایجاد شده است.

عضو هیات مدیره اتحادیه میوه و تره‌باردر پایان تاکید کرد: صنف ما به دلیل اعتبار و پاتوق مشتریان ثابت، دقت بالایی در عرضه این محصولات دارد؛ زیرا یک بار جنس نامرغوب ارائه دهیم، مشتری دائمی خود را از دست می‌دهیم. با این وجود، معدود واحد‌های صنفی که دانسته یا ندانسته این محصولات را وارد کنند، بر اساس تقاضای مشتری اقدام به فروش می‌کنند، هرچند رویکرد کلی صنف بر عدم عرضه آنهاست.