ردیف نوازی آشنایی با ادبیات موسیقی ایرانی است

ندا حبیبی- نخستین کارگاه از دومین دوره کارگاه‌های تخصصی خانه موسیقی با حضور «داریوش پیرنیاکان» نوازنده و آهنگساز شناخته شده سی‌ام آبان و یکم آذر طی دو جلسه با عنوان «بررسی مکتب‌ها و شیوه‌های تارنوازی» در محل خانه موسیقی برگزار شد.

در این دوره به مانند دوره پیشین خانه موسیقی، هنرجویان به صورت آنلاین و حضوری در این کارگاه ها شرکت کردند.

هنرجو باید ردیف را پردازش کند

داریوش پیرنیاکان با مقدمه ای پیرامون تشتت آرا در روش های آموزش در ایران که موجب سردرگمی و پریشانی هنرجویان در ادامه راه هنری خود می شود، مباحث خود را آغاز نمود. او سپس به مبحث اهمیت ردیف در حیات هنری هنرمند پرداخت و تاکید کرد ردیف ادبیات و شاکله موسیقی ماست و در ضرورت وجودی آن هیچ شک و شبهه‌ای باقی نیست.

داریوش پیرنیاکان به هنرجویان جوان تاکید کرد که ردیف را به مانند اتودی بسیار قوی و کامل در نظر گرفته و حتی پس از فراگیری و حفظ آن همواره به عنوان تمرین روزانه اجرای ردیف را سرلوحه قرار دهند چرا که این کار به خودی خود باعث پیشرفت خلق بداهه در آنها خواهد شد.

داریوش پیرنیاکان در بخشی از کلاس در مورد آموزش ردیف به هنرجویان گفت: « این طور نیست که هنرجو یک ضبط صوت باشد و فقط ردیف را حفظ کند و بنوازد، بلکه پردازش تحلیلی ردیف در ذهن اوست که اولویت دارد و باید بتواند از این کلمات که همان نغمات باشد یک سخنرانی بسازد. متر و معیار و میزان سنجش کیفیت این سخنرانی باز هم در دل ردیف است.»

ادامه بخش مباحث این کارگاه مقدماتی در مورد بداهه پردازی و خلاقیت با تکیه بر ردیف و گزیده‌ای از مباحث تاریخی پیرامون این موضوع بود و سپس به جزییاتی از قبیل نحوه مضراب‌گیری و صحیح نوازی و اشکلات مصطلح در بین عموم هنرجویان پرداخته شد.

در نیمه پایانی کلاس هنرجویان به صورت عملی با ادای درست برخی تکنیک‌ها آشنا شده و ابهامات خود را به صورت پرسش و پاسخ دنبال کردند؛ همچنین ایرادهای انگشت گذاری، نحوه تمرین درست روزانه، انواع اجرای تحریر با تار و نیز نکاتی پیرامون بهره گیری اصولی و مفید از ردیف از جمله مهم‌ترین مباحث این بخش بود.

مکاتب تارنوازی به دستان نسل جدید تداوم می‌یابد

در دومین جلسه از این کارگاه، داریوش پیرنیاکان مطالب خود را با تعریف مفاهیم اولیه در حوزه مکاتب، شیوه‌ها و مبانی اولیه شناختی این حوزه و نیز تاریخ نگاری و ریشه شناسی این موضوعات در هنر غرب و شرق آغاز کرد.

او شیوه و سبک را یکسان دانسته و مکتب را اعم از شیوه برشمرد و سپس به دسته بندی ویژگی های متمایز مکاتب تارنوازی پرداخت. او مکاتب میرزا حسینقلی، علینقی وزیری و علی اکبرخان شهنازی را مکتب های  تارنوازی موسیقی ایران نامید و مباحث تبیینی پیرامون این نظریه ارایه داد.

پیرنیاکان به نکات مورد تاکید علی اکبرخان شهنازی در کلاس هایش اشاره کرده و نگاه او به آهنگسازی، سونوریته ساز و بهره‌گیری صحیح و زیبایی شناسانه از تمامی امکانات صدادهی تار را ویژگی برجسته و منحصر به فرد مکتب شهنازی دانست.

در ادامه کلاس هنرجویان به صورت عملی با شنیدن نمونه‌های صوتی پیرامون شیوه‌های تارنوازی با ویژگی‌های متمایز هریک از مکاتب آشنا شده و پرسش های خود را درباره شباهت‌ها و تفاوت‌های شیوه هنرمندان شهیری همچون فرهنگ شریف، هوشنگ ظریف، حسین علیزاده، جلیل شهناز و … مطرح کردند.

داریوش پیرنیاکان با تاکید به کمرنگ شدن مکاتب میرزا حسینقلی و وزیری طی پنجاه سال اخیر، عموم نوازندگان شاخص و مطرح سالهای مذکور را پیرو مکتب شهنازی اما با شیوه های منحصر به فرد دانسته و افزود: موسیقی ما زمانی پیشرفت می‌کند که همه این مکاتب نواخته شود؛ خصوصا مکتب شهنازی که بسیار نوآور و پیشرو در زمان خود بوده و با خلاقیت و نوآوری جوانان هماهنگی بسیار زیادی دارد.

پایان بخش کلاس به پرسش های حاضران مبنی بر روش های پرورش خلاقیت در چارچوب موسیقی ایرانی و نیز حد و حدود تقلید و الگوهای صحیح برای فرا گرفتن اصول بداهه نوازی اختصاص پیدا کرد.