جدال کشدار بر سر عرضه خودرو در بورس کالا / پاتک وزارت صمت به بورس کالا با افزایش قیمت خودرو!

پس از تعلیق برجام و بازگشت تحریم‌ها، به دلیل کاهش تولید خودروسازان داخلی، میزان عرضه خودرو از سوی کارخانه‌ها به شدت افت کرد. ممنوعیت واردات هم باعث بر هم خوردن میزان عرضه و تقاضا شد. در همین حال، افزایش تورم و انتظارات تورمی رشد تقاضای سرمایه‌ای را در بازار خودرو به دنبال داشت که همین امر نیز موجب افزایش بیشتر قیمت خودرو شد.

تمام این عوامل موجب شد تا یکی از بزرگ‌ترین بسترها برای دلالی ایجاد شود. در این شرایط برای سهولت در رسیدن محصول به دست مصرف‌کننده واقعی و جلوگیری از زیان انباشته دو خودروساز بزرگ، ایده عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد.

بحث عرضه خودرو در بورس کالا برای اولین بار در سال ۹۶ مطرح شد، اما پس از مدتی به فراموشی سپرده شد. در این فاصله زمانی بارها مساله عرضه خودرو در بورس کالا مورد بحث قرار گرفت تا سرانجام ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ خودرو وارد بورس کالا شد تا قیمت روز خودرو صفر در قیمتی منصفانه میان نرخ کارخانه و بازار به مصرف کننده واقعی ارائه شود.

حالا با روی کار آمدن دولت جدید، بحث عرضه خودرو در بورس کالا دوباره داغ شده و جدال دیرینه وزارت صمت و سازمان بورس بالا گرفته است.

چه کسانی مخالف عرضه خودرو در بورس کالا هستند؟

طی هفته های گذشته سیدمحمد اتابک، وزیر صمت با عرضه خودرو در بورس کالا مخالفت کرده و گفته است که این روش در هیچ جای دنیا مرسوم نیست و خودرو باید در شرایط رقابتی واقعی عرضه شود. او معتقد است که نیازی به استفاده از بورس برای فروش خودرو نیست.

فرشاد مقیمی، رئیس هیأت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) هم در هفته گذشته با صراحت گفته  است که بر اساس دستورالعمل قیمت‌گذاری شورای رقابت، نامه ارسال شده توسط وزارت صمت به شرکت‌ها لازم الاجرا ذکر شده و براساس این ابلاغیه عرضه خودرو در بورس کالا پشتوانه قانونی نداشته است.

او دلیل عدم تداوم عرضه خودروها در بورس کالا طی سال ۱۴۰۱ و توقف این روند را همین نامه و ابلاغیه ذکر کرده است.

موافقان عرضه خودرو در بورس کالا چه می‌گویند؟

با شروع به کار دولت چهاردهم و انتخاب رئیس سازمان بورس، حجت‌الله صیدی، از عرضه خودرو در بورس کالا استقبال کرده و در حال پیگیری‌ برای عرضه آن در بورس کالاست. رئیس سازمان بورس اعلام کرده است که با شورای رقابت وارد مذاکره می‌شویم تا قانع شوند اساسا بورس به معنای رقابت است و شورای رقابت نمی‌تواند با مفهوم رقابت مخالف باشد.

عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد هم در رابطه با موضوع عرضه خودرو در بورس کالا گفته است که بحث عرضه خودرو در بورس کالا، نیازمند هماهنگی بین وزارت صمت، بورس و شورای رقابت است و اگر نهایی شود، وزارت اقتصاد موافق این اقدام است.

سیدجواد جهرمی، مدیرعامل بورس کالای ایران نیز امروز اظهار کرده است: مزایای اولیه عرضه خودرو در بورس کالا این بود که خودروسازان و مصرف کنندگان همزمان از روند عرضه ها منفعت بردند؛ به گونه ای که تولیدکننده بالاتر از نرخ دستوری و مصرف کننده، پایین‌تر از قیمت‌های بازار غیررسمی موفق به فروش و خرید خودرو شدند.

او تاکید کرده است که بورس کالا زیرساخت، قوانین و مقررات عرضه خودرو در بورس کالا را فراهم می‌کند.

علت مخالفت با عرضه خودرو در بورس کالا چیست؟

مخالفان معتقدند فرصت‌های خوبی برای دلالان و سوداگران ایجاد شد که از طریق بورس کالا، نسبت به سرمایه‌گذاری برای خرید خودرو اقدام کنند. در آن دوران خودرو به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده بود و مردم به طور هیجانی برای کسب سود به سمت خرید خودرو سوق پیدا می‌کردند، اما این روزها از تقاضا برای خرید خودرو کاسته شده است و در حال حاضر به خودرو در کشور به عنوان یک کالای مصرفی نگاه می‌شود.

دلیل موافقان ورود خودرو به بورس کالا چیست؟

شفافیت، مهم‌ترین دلیل موافقان برای عرضه خودرو در بورس کالاست؛ آن‌ها با اشاره به وضعیت بازار که فردی خودرویی را از کارخانه خریداری می‌کند و بلافاصله با هدف کسب سود چند صد میلیونی در بازار آزاد می‌فروشد، هدررفت منابع می‌دانند.‌

موافقان معتقدند حالا که نمی‌توان قیمت بازار آزاد را کنترل کرد، عرضه خودرو در بورس می‌تواند منفعت دولت را از این اختلاف قیمت بیشتر کند و به جای آنکه سود حاصل از فروش در جیب دلال برود، به دست خودروساز برسد. خودروساز نیز با رشد و توسعه خود، طبعا آورده مالی بیشتری برای اقتصاد و دولت داشته باشد، همچنین دولت امکان اخذ مالیات از این فاصله قیمتی را در این حالت دارد.

پاتک وزارت صمت به سازمان بورس با افزایش قیمت خودرو

با تمام این اوصاف، تاکنون اعلام و موافقتی از سوی وزارت صمت برای عرضه خودرو در بورس اعلام نشده است.

در این میان، وزارت صمت برای جلوگیری از زیان بیشتر دو خودروساز بزرگ، مصوبه‌ای مبنی بر افزایش نرخ محصولات ایران خودرو و سایپا ابلاغ کرده است که رشد قیمت 12 تا 36 درصدی انواع خودورهای سایپا و ایران خودرو را نشان می‌دهد.

بازار سهام نیز از این مصوبه استقبال کرده و طی هفته گذشته با لیدری گروه خودرویی در بورس به رشد خود ادامه داده است.

با این حال اما به نظر می‌‍رسد موافقت وزارت صمت با افزایش قیمت خودرو، آن هم پس از 18 ماه رایزنی خودروسازان، هدف دیگری هم داشته و آن از بین بردن بهانه خودروسازان و سازمان بورس برای عرضه خودرو در بورس کالاست.

وزارت صمت معتقد است با افزایش قیمت خودرو، قیمت واقعی‌‌تر شده و فاصله قیمت کارخانه تا بازار آزاد هم کاهش یافته است اما آنچه در بازار مشهود است، افزایش قیمت‌های دلالی پس از افزایش قیمت رسمی خودرو است.

آیا در نهایت، وزارت صمت به عرضه خودرو در بورس کالا برای شفاف‌سازی معاملات تا زمان رسیدن بازار به تعادل قیمتی، تن خواهد داد؟

گزارش های بیشتر را در صفحه بازار سرمایه بخوانید.