کارآمدی سامانه ارز توافقی مشروط به نزدیک‌سازی قیمت آن با بازار آزاد است

صدرالدین نیاورانی عضو هیات رئیسه توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو به تحلیل و ارزیابی سامانه جدید ارز توافقی پرداخت و عنوان کرد: ما به دنبال بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور هستیم، به همین دلیل هدف اصلی این سامانه باید بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور و ایجاد ثبات در بازار ارز باشد. این امر باعث می‌شود که صادرکنندگان و واردکنندگان بتوانند به راحتی تجارت خود را انجام دهند، بدون اینکه نگرانی از نوسانات ارزی یا تفاوت قیمت‌ها داشته باشند. همچنین، این هدف باید در راستای جلوگیری از نوسانات شدید و ایجاد یک نرخ واحد برای ارز تحقق یابد؛ در این صورت هم صادرکنندگان و هم واردکنندگان می‌توانند با اطمینان بیشتری تجارت خود را انجام دهند.

وی در ادامه به حذف ناگهانی ارز نیما اشاره کرد و گفت: ما از بانک مرکزی درخواست کرده بودیم که پس از راه‌اندازی کامل سامانه حداقل یک تا سه ماه فرصت به صادرکنندگان و واردکنندگان داده شود تا خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. متاسفانه این تغییرات به سرعت و بدون در نظر گرفتن فرصت مناسب برای فعالان اقتصادی اجرایی شد که این تغییرات ناگهانی باعث بروز مشکلات زیادی برای تجار می‌شود.

نیاورانی افزود: واردکنندگان قبلاً از نرخ‌های مشخص سامانه نیما برای واردات خود استفاده می‌کردند اما حالا با نوسانات قیمتی جدید مواجه شده‌اند که می‌تواند هزینه‌های واردات را به شدت افزایش دهد.

این فعال اقتصای با اشاره به ارزیابی مثبت فعالان اقتصادی از این سامانه بیان کرد: اخلاف زیاد بین قیمت‌های بازار آزاد و قیمت‌های سامانه ارز توافقی می‌تواند به ناکارآمدی این سامانه منجر شود. برای مثال، صادرکننده‌ای که کالا‌های خود را با قیمت‌های بالاتر از بازار آزاد خریداری می‌کند و مجبور است ارز حاصل از صادرات خود را با قیمت پایین‌تر در این سامانه بفروشد، به هیچ وجه قادر نخواهد بود تا هزینه‌های خود را پوشش دهد. در چنین شرایطی، قطعاً هیچ صادرکننده‌ای از این بازار استقبال نخواهد کرد.

نیاورانی تأکید کرد: اگر مسئولین بانک مرکزی بتوانند با تزریق ارز به بازار و استفاده از ابزار‌های کنترلی خود، قیمت‌ها را در سامانه ارز توافقی به سطحی نزدیک به قیمت‌های بازار آزاد برسانند، این سامانه می‌تواند به ابزاری کارآمد برای بازگشت ارز‌های صادراتی تبدیل شود. 

این فعال اقتصادی افزود: اگر این سامانه به درستی مدیریت شود و با اعمال سیاست‌های کنترلی صحیح، قیمت‌ها در آن به تدریج به تعادل برسد، قطعاً صادرکنندگان به آن اعتماد خواهند کرد و حاضر خواهند بود ارز‌های خود را از این طریق به کشور بازگردانند.

وی همچنین به مشکلات فنی سامانه اشاره کرد و گفت: سامانه ارز توافقی با مشکلاتی نظیر بارگذاری اطلاعات، تطابق شماره جواز‌های مشترک و مشکلات خروجی داده‌ها مواجه است. اگرچه این مسائل فنی در ابتدا ممکن است جزئی به نظر برسند، اما در عمل می‌توانند عملکرد کلی سامانه را تحت تأثیر قرار دهند. امیدواریم که این مسائل به تدریج برطرف شوند تا سامانه به شکل مطلوب‌تری عمل کند.

عضو اتاق بازرگانی نگرانی‌هایی را در مورد تأثیر این تغییرات بر قیمت کالا‌های وارداتی مطرح کرد و گفت: این سامانه در کوتاه مدت تاثیرات قیمتی بر بازار خواهد داشت. به عنوان مثال، کالا‌هایی که به واردات وابسته هستند ممکن است با افزایش قیمت مواجه شوند. این افزایش قیمت‌ها می‌تواند به فشار اقتصادی بر مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان داخلی منجر شود. اما باید توجه داشت که اصلاحات اقتصادی زمان‌بر است، اگر بتوانیم فشار‌های اقتصادی کوتاه مدت را تحمل کنیم و با تدابیر مختلفی از آن عبور کنیم، در بلند مدت از تاثیرات مثبت تک نرخی شدن ارز و حذف رانت و فساد ناشی از چند نرخی بودن آن بهره‌مند می‌شویم.

این فعال اقتصادی در نهایت پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد سامانه ارز توافقی مطرح کرد و گفت: امیدواریم که مسئولین بانک مرکزی به مشکلات موجود توجه بیشتری داشته باشند و با هماهنگی بیشتر با فعالان اقتصادی، تدابیر مناسبی برای رفع مشکلات موجود اتخاذ کنند. اگر این اقدامات صورت گیرد و مشکلات فنی و قیمتی حل شوند، این سامانه می‌تواند به ابزاری موفق برای ساماندهی بازار ارز تبدیل شود و به نفع همه فعالان اقتصادی باشد. 

وی در پایان عنوان کرد: ما همچنان آماده‌ایم تا ارز‌های حاصل از صادرات خود را به کشور بازگردانیم و در این سامانه مشارکت کنیم، مشروط به اینکه شرایط آن به گونه‌ای باشد که به نفع همه فعالان اقتصادی باشد و از بی‌ثباتی‌های ارزی جلوگیری کند.