چرا دومین تولیدکننده گاز جهان با بحران گاز رو‌بروست؟

یادداشت؛

روسیه، ایران، قطر، ترکمنستان و آمریکا و بزرگترین تولیدکنندگان و دارندگان منابع گاز جهان هستند و ایران سهم و جایگاه شاخصی در ذخایر و تولید گاز طبیعی دارا است. سؤال اینجا است که چرا هر ساله مسئولان از مردم می‌خواهند که در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند؟ آیا مردم ایران در مصرف انرژی زیاده‌روی می‌کنند؟

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا؛ ایران دومین تولیدکننده گاز جهان است و عمده گاز تولیدی را داخل کشور مصرف می‌کند. اگر با کشور‌های اروپایی و یا حتی کشور‌های آسیایی از جمله کشور چین، مصرف انرژی در ایران را مقایسه کنیم ملاحظه می‌کنیم که مصرف گاز در ایران نسبت به اروپا و چین نه تنها بالا نیست بلکه کم‌تر نیز هست. طبق برنامه‌های نسنجیده چند دهه اخیر، شرکت ملی گاز خطوط لوله به سراسر کشور را شتاب بخشید و حتی انتقال گاز تا درب منازل و اماکن تجاری اداری و یا حتی شهرک‌های صنعت پیش برد در صورتی در اروپا و از جمله انگستان گاز تا ورودی شهر‌ها انتقال می‌یابد و در نیروگاه‌ها نیز تبدیل به برق شده و مردم تحویل می‌شود تا هم از هزینه‌های انتقال کاسته شده و هم از خطرات آن در بلایای طبیعی مانند زلزله کاسته شود.

در حال حاضر تولید گاز در پیک مصرف از یک میلیارد مترمکعب در روز نیز پیشی گرفته است، اما همچنان با مشکل کمبود گاز در زمستان رو‌به‌رو هستیم و مردم به پویش‌های مختلف برای کاستن دما محیط کار و زندگی دعوت می‌شوند. اگر به مصرف انرژی در اروپا و حتی چین با ملاحظه مصرف انرژی توجه کنیم در می‌یابیم سبد متنوعی از انرژی‌های مختلف و در دسترس مصرف‌کنندگان است، اما در ایران در پیک مصرف حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز کمبود گاز داریم، اما با صرفه‌جویی حداکثر تا ۲۰ درصد کمبود را می‌توان جبران کرد. علت مصرف بالای انرژی در ایران این است که به اشتباه سبد محدودی برای مصرف انرژی مردم تنها در گاز و برق دیده شده و از تنوع استفاده از سایر انرژی‌ها مانند انرژی‌های تجدیدپذیر کم بهره‌ایم.

خطوط لوله با مسیر‌های طولانی انتقال گاز فشار را در انتهای مسیر‌ها کاهش داده و فشار گاز انتقالی را کاهش می‌دهد. بعلاوه کاهش فشار گاز در میادین مهم گاز از جمله پارس جنوبی، فشار افزایی را به ضرورت تبدیل کرده که هنوز مطالعات آن در حال انجام و قرارداد آن امضا نشده است و نیاز به ۱۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دارد.

از طرفی منازل مسکونی و اماکن اداری و تجاری نیز از اعمال استاندارد‌ها و مصرف بهینه انرژی در حد قابل قبول برخوردار نیستند و در ساخت آنها رعایت استاندارد‌های سرمایش و گرمایش انجام نشده و هدرروی انرژی گاز قابل‌ملاحظه است. همچنین ذخیره‌سازی گاز برای زمستان در ایران با تأخیر شروع شد و میزان ذخیره‌سازی بالا نیست تا بتواند نیاز‌های زمستان را پاسخ دهد.

در ایران سوختن گاز به‌صورت فلر و سوزاندن گاز در همراه نفت نسبت به آمریکا و روسیه بالاست، بنابراین نمی‌توان از آن برای نیاز‌های مختلف از جمله صنایع تأمین انرژی لازم را انجام داد. یک راهکار جلوگیری از هدر رفت گاز فلر هنگام تولید نفت است که با تکنولوژی‌های روز می‌توان را تبدیل به گاز مورد نیاز برای صنایع کرد تا بتوان نیاز‌های بخشی از صنایع کشور را پاسخ دهد، اما تا کنون به نحو مقتضی مدیریت نشده است. داشتن مدیریت و برنامه‌ریزی برای تنوع سبد انرژی کشور و داشتن راهبرد برای تأمین نیاز‌های هر بخش می‌تواند تنوع مصرف انرژی را فراهم آورد و اتکا به گاز را کاهش دهد. از طرف دیگر بحث پرداخت قیمت واقعی گاز برای مشترکین پرمصرف نیز قابل‌توجه است که تا امسال توجه لازم به آن نشده بود. دریافت مبالغ واقعی از مصرف‌کنندگان با مصرف بالا می‌تواند اصلاح مصرف را به دنبال داشته و از هدر رفت این انرژی پاک جلوگیری به عمل آورد.

مجموعه موارد ذکرشده نشان می‌دهد که مدیریت انرژی موضوعی است که به عزم و تصمیمات حاکمیت برمی‌گردد و باید مطابق شرایط و امکانات روز برای جلوگیری از هدر رفت منابع نفت و گاز چاره‌اندیشی شده و با تعویق انداختن و کوتاهی در وظایف مدیران ارشد همراه نشود؛ مردم انتظار دارند حاکمیت در قبال کمبود‌ها و کاستی‌ها خود را مسئول بداند و به آنها پاسخگو باشد.

فرهاد محمدی- کارشناس نفت و انرژی