جوزف نای درگذشت + زندگینامه

به گزارش تجارت نیوز، جوزف نای، از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان روابط بین‌الملل و علوم سیاسی معاصر، با ارائه مفاهیم نوینی چون «قدرت نرم» و «قدرت هوشمند»، تأثیر عمیقی بر درک و تحلیل سیاست جهانی گذاشته است. او که در ۱۹۳۷ در نیوجرسی آمریکا متولد شد، تحصیلات خود را در دانشگاه‌های پرینستون، آکسفورد و هاروارد گذراند و از ۱۹۶۴ به عضویت هیئت علمی دانشگاه هاروارد درآمد. وی در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ ریاست مدرسه دولتی جان اف. کندی هاروارد را بر عهده داشت و در دولت‌های کارتر و کلینتون نیز در سمت‌های مختلف دولتی خدمت کرده است.

قدرت نرم: مفهومی نوین در روابط بین‌الملل

در دهه ۱۹۸۰، جوزف نای برای نخستین بار مفهوم “قدرت نرم” (Soft Power) را معرفی کرد. این مفهوم در کتاب‌های مختلف او، به ویژه در کتاب “Soft Power: The Means to Success in World Politics” (۲۰۰۴)، به‌طور گسترده مورد بحث قرار گرفته است. نای در این کتاب توضیح می‌دهد که قدرت یک کشور تنها از طریق نیروی نظامی و اقتصادی آن به دست نمی‌آید، بلکه آنچه که بیشتر از همه می‌تواند موجب تأثیرگذاری بر دیگر کشورها و ملت‌ها شود، جلب احترام و اعتماد از طریق فرهنگ، ارزش‌های سیاسی، دیپلماسی و سیاست‌های خارجی جذاب است. به عبارت دیگر، قدرت نرم به توانایی یک کشور در ایجاد جذابیت و پذیرش توسط دیگران بدون نیاز به تهدید یا استفاده از ابزارهای قهرآمیز یا اقتصادی اطلاق می‌شود.

نای این موضوع را به خوبی در برابر قدرت سخت، که به‌طور عمده به ابزارهای نظامی و اقتصادی اشاره دارد، مطرح کرد. قدرت نرم برای بسیاری از کشورها به‌ویژه در دنیای امروز که اطلاعات و فرهنگ از طریق اینترنت و رسانه‌های اجتماعی به سرعت پخش می‌شود، تبدیل به یک ابزار کلیدی در سیاست خارجی شده است. به‌ویژه کشورهایی مانند ایالات متحده، چین و ژاپن توانسته‌اند از قدرت نرم خود برای نفوذ در سطح جهانی استفاده کنند.

قدرت هوشمند: ترکیب قدرت نرم و سخت

در ادامه، نای مفهوم جدید دیگری به نام “قدرت هوشمند” (Smart Power) را مطرح کرد. در این مفهوم، او به‌طور خاص به ضرورت ترکیب قدرت نرم و سخت در سیاست‌گذاری‌های بین‌المللی اشاره کرد. به نظر نای، در دنیای پیچیده و چندقطبی امروز، یک کشور نمی‌تواند صرفاً بر یکی از این دو نوع قدرت تکیه کند، بلکه برای موفقیت باید از ترکیب هوشمندانه‌ای از این دو بهره ببرد. قدرت سخت به‌طور معمول از ابزارهای نظامی و اقتصادی استفاده می‌کند، در حالی که قدرت نرم به‌طور عمده از طریق فرهنگ و ارزش‌های سیاسی جذب می‌شود.
برای مثال، ایالات متحده در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، از مفهوم قدرت هوشمند به‌عنوان یک استراتژی اساسی در سیاست خارجی خود استفاده کرد. این استراتژی به ایالات متحده این امکان را داد تا هم از ابزارهای دیپلماتیک و هم از قدرت نظامی خود به‌طور همزمان استفاده کند و با کشورهایی مانند ایران و کره شمالی تعامل کند.

تأثیرات بر سیاست جهانی و چالش‌ها

نظریات جوزف نای تأثیرات عمیقی در سیاست جهانی داشته است. در دوران ریاست‌جمهوری اوباما، قدرت نرم و قدرت هوشمند به‌عنوان بخش‌های اساسی از استراتژی سیاست خارجی ایالات متحده در نظر گرفته شد. نای معتقد بود که سیاست خارجی باید از فشارهای اقتصادی و نظامی به سوی استراتژی‌های دیپلماتیک، فرهنگی و رسانه‌ای سوق پیدا کند. اما در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، سیاست‌های آمریکا به‌طور چشمگیری تغییر کرد و تمرکز بیشتری بر استفاده از قدرت سخت و اقدام‌های یکجانبه‌گرایانه قرار گرفت. این تغییرات باعث شد تا بسیاری از تحلیلگران و منتقدان نسبت به کاهش نفوذ و جذابیت جهانی ایالات متحده هشدار دهند.
در سطح جهانی، کشورهای مختلف به‌ویژه در جهان توسعه‌یافته و در حال توسعه، به دنبال بهره‌برداری از قدرت نرم خود به‌ویژه از طریق رسانه‌های اجتماعی و ابزارهای فرهنگی مانند فیلم‌ها، موسیقی و ورزش بوده‌اند. در این میان، چین نیز با استفاده از رسانه‌های دولتی و کمپین‌های فرهنگی در تلاش است تا نفوذ خود را در سطح جهانی افزایش دهد.

میراث علمی و سیاسی

جوزف نای با بیش از پنج دهه فعالیت علمی و سیاسی، نه تنها در عرصه دانشگاهی بلکه در سیاست‌گذاری‌های بین‌المللی نیز نقش مؤثری ایفا کرده است. او با تأسیس و توسعه مفاهیم نوین در حوزه قدرت و تأثیرگذاری، به درک بهتری از دینامیک‌های جهانی کمک کرده و همچنان به‌عنوان یک مرجع معتبر در تحلیل‌های روابط بین‌الملل شناخته می‌شود.

با وجود تأثیرات گسترده و مهم نظریات جوزف نای، برخی منتقدان به این مفاهیم اعتراض دارند. از جمله انتقاداتی که به قدرت نرم وارد شده این است که در شرایطی خاص مانند بحران‌های نظامی یا اقتصادی، قدرت نرم ممکن است کارایی لازم را نداشته باشد و کشورها مجبور به استفاده از قدرت سخت شوند. برخی نیز معتقدند که قدرت نرم در شرایط خاص می‌تواند به‌طور موقت مؤثر باشد، اما در بلندمدت، کشورها همچنان نیاز به قدرت سخت برای دفاع از خود و منافعشان خواهند داشت.

به علاوه، مفهوم قدرت هوشمند نیز با چالش‌هایی روبه‌رو است. برخی از منتقدان بر این باورند که ترکیب این دو نوع قدرت، یعنی سخت و نرم، می‌تواند باعث بروز سردرگمی در سیاست‌گذاری‌های بین‌المللی شود و تعیین دقیق استراتژی‌های موثر در این حوزه دشوار باشد.

مرگ

جوزف نای، رئیس پیشین دانشکده جان اف. کندی دانشگاه هاروارد، روز سه‌شنبه سال ۲۰۲۵ در ۸۸ سالگی درگذشت. نای، مفهوم قدرت نرم را ابداع کرد — توانایی یک کشور برای جلب دل‌ها و افکار دیگران از طریق فرهنگ و ارزش‌های خود، نه از طریق اجبار.

منبع: طبقه ۶۰