تحلیل قیمت‌های جدید گازوئیل؛ از عدالت تا اختلال در بازار

در آنا بخوانید

پس از مدت‌ها کشمکش بر سر قیمت گازوئیل در کشور سرانجام خبر‌ها حاکی از تصویب طرح سه نرخی شدن قیمت این سوخت در هیات وزیران است. اما این طرح چقدر در مسیر عدالت اقتصادی قرار می گیرد؟!

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا؛ پس از مدت‌ها کشمکش بر سر قیمت گازوئیل در کشور سرانجام خبر‌ها حاکی از تصویب طرح چند نرخی شدن قیمت این سوخت در هیات وزیران است. بر اساس این مصوبه همچنان گازوئیل یارانه‌ای با قیمت ۳۰۰ تومان به ازای هر لیتر ارائه می‌شود، اما مصرف کننده در مراحل بعدی با قیمت ۱۵ هزار تومان به ازای هر لیتر برای خرید گازوئیل نیمه یارانه‌ای و ۳۰ هزار تومان برای هر لیتر گازوئیل آزاد رو‌به‌رو خواهد بود.

اما این مصوبه چالش‌هایی نیز به همراه دارد. ابهام در نرخ‌های جدید و سهمیه‌بندی دقیق، می‌تواند به سردرگمی مصرف‌کنندگان و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل منجر شود. به گفته برخی کارشناسان، اگر نرخ آزاد به ارقامی مانند ۲۸۵۲۰ تومان، که در برخی گزارش‌ها ذکر شده است، نزدیک شود، فشار اقتصادی بر بخش‌های تولیدی و خدماتی افزایش خواهد یافت. همچنین، عدم تعیین سهمیه برای ماشین‌آلات کشاورزی در این مصوبه، نگرانی‌هایی را در میان کشاورزان ایجاد کرده است.بااین حال جزییات این مصوبه، از جمله میزان دقیق نرخ‌ها و زمان اجرای آن، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

به اعتقاد کارشناسان دلایل مختلفی می‌تواند برای افزایش قیمت گازوئیل وجود داشته باشد.از آنجا که گازوئیل از نفت خام به دست می‌آید، افزایش قیمت نفت خام در بازار جهانی به طور مستقیم بر قیمت گازوئیل تاثیر می‌گذارد.از سوی دیگر اگر کشور واردکننده گازوئیل باشد، افزایش نرخ ارز باعث گران‌تر شدن واردات و در نتیجه افزایش قیمت گازوئیل می‌شود.البته دولت‌ها ممکن است با هدف تامین بودجه یا کاهش مصرف سوخت، مالیات و عوارض مربوط به گازوئیل را افزایش دهند که این موضوع منجر به افزایش قیمت برای مصرف‌کننده می‌شود.موضوع مهم دیگر بحث تغییر فصول است. در برخی فصول سال، تقاضا برای گازوئیل (مثلاً برای گرمایش) افزایش می‌یابد که این موضوع می‌تواند باعث افزایش قیمت شود.از همه مهمتر اگر به دلایلی عرضه گازوئیل در بازار کم شود (مثلاً به دلیل مشکلات تولید یا توزیع)، قیمت آن افزایش می‌یابد.نباید سیاست‌های حمایتی یا یارانه‌ای دولت‌ها در مورد سوخت نیز در موضوع گرانی گازوئیل فراموش کرد چراکه می‌تواند بر قیمت گازوئیل تاثیرگذار باشد. کاهش یا حذف یارانه‌ها معمولاً منجر به افزایش قیمت می‌شود.این عوامل معمولاً با ترکیبی از هم بر قیمت گازوئیل تاثیر می‌گذارند و تعیین دقیق دلیل اصلی افزایش قیمت، نیازمند بررسی شرایط خاص هر منطقه و زمان است.

تغییر در نرخ گذاری گازوئیل موفق به حل مشکلات می شود؟

هر چند که هنوز زمان اجرا و جرئیات اجرای این طح مشخص نشده است، اما با این شرایط اولین سوال این است که آیا این تغییر در نرخ گذاری گازوئیل موفق به حل مشکلاتی مانند قاچاق سوخت و کسری قابل توجه این سوخت مهم برای تامین انرژی حمل و نقل عمومی و بار و همچنین تولید انرژی در ژنراتور‌ها و نیروگاه‌ها می‌شود؟

در این خصوص علی رضا کفش کنان کارشناس حوزه انرژی به خبرنگارآنا گفت: نه فقط در بحث گازوئیل، بلکه در کلیه حامل‌های انرژی هر چه به سوی واقعی‌تر شدن قیمت‌ها حرکت کنیم؛ شرایط برای توسعه زیر ساخت‌های انرژی بهبود خواهد یافت. واقعی شدن قیمت انرژی موجب می‌شود که سرمایه گذاران میل و رغبت کافی به سرمایه گذاری در این بخش را پیدا کنند. شرایط ناترازی عمیقی که هم اکنون بر بخش انرژی کشور حاکم است حاصل نرخ غیر کارشناسی انرژی است.

وی ادامه داد: تصور می‌شود که اگر حامل‌های انرژی به نرخی ارزان در اختیار مردم قرار بگیرد به آن‌ها کمک کرده‌ایم، اما حقیقت این است که عرضه انرژی با قیمت بسیار ارزان نه تنها سودی برای مردم ندارد بلکه زیان نیز دارد. یارانه‌های بی حساب و کتاب در حوزه انرژی موجب شده است که به دلیل عدم توسعه زیر ساخت صنایع و حتی بخش مسکونی کشور به خاموشی برود. هم اکنون صنایع عنوان می‌کنند که حاضر هستند برق و گاز را با قیمت‌های بسیار بالا خریداری کنند، اما دچار خاموشی نشوند و این به معنای آسیب شدید به صنعت در حوزه انرژی است.

این کارشناس تصریح کرد: هم اکنون حتی برای تامین گازوئیل مورد نیاز ژنراتور‌های صنایع با مشکل مواجه هستیم و اگر این سوخت از بازار آزاد هم تهیه شود، مطابق قانون آن صنعتگر قاچاقچی محسوب می‌شود. در این شرایط بهترین راه این است که صنایع تولیدی و حمل و نقل بدون منع قانونی بتوانند سوخت مورد نیاز خود را از بازار آزاد تامین کنند. توجه داشته باشید که واقعی شدن قیمت‌های انرژی به معنای واقعی کلمه خدمت به مردم است.

پایداری انرژی با توسعه زیر ساخت‌ها / راه کاری برای واقعی کردن قیمت حامل‌های انرژی

کفش کنان اظهار کرد: واقعی شدن قیمت‌ها نه تنها موجب جذب سرمایه در زیر ساخت‌های انرژی می‌شود بلکه می‌تواند به سرعت موجب تغییر موازنه در بخش ناترازی هم شود. باید توجه داشت به دلیل ملاحظات موجود دولت نمی‌توان به ناگاه قیمت حامل‌های انرژی را افزایش دهد؛ بنابراین بهترین راه کار تعدیل تدریجی قیمت‌ها است. تعدیل تدریجی به این معنا است که باید با تدابیری مانند چند نرخی کردن قیمت‌ها شرایط تعدیل قیمت را فراهم کنیم و به صنایع نیز امکان تامین سوخت با نرخ متعادل شده را دهیم.

وی تصریح کرد: در حال حاضر زمان برای اصلاح نرخ سوخت بسیار محدود است و نمی‌توان به مانند گذشته سال‌ها این اتفاق را به تاخیر انداخت.