گرانی سوخت با تدبیر؛ راهکارهای عملی برای کاهش تبعات

یادداشت

تعدیل نرخ سوخت با ابزار چند نرخی سازی هرچند که راه حلی هوشمندانه برای رفع مشکلات فاصله غیر منطقی قیمت واقعی و فعلی سوخت است، اما برای اثر بخشی بهتر آن بایستی تمهیداتی تکمیلی نیز اندیشیده شود.

به گزارش خبرگزاری آنا، علی رضا کفش کنان -کارشناس انرژی؛ هرچند با توجه به برخی نگرانی‌ها در خصوص سه نرخی شدن گازوئیل، بر اساس تصمیم هیات دولت، فعلا هیچ برنامه اجرایی به منظور اعمال سه نرخ برای گازوئیل در دستور کار نیست اما پس از اجرای آن، بر اساس دومینو، بنزین نیز به زودی گران خواهد شد؟ سناریوی تعدیل نرخ آهسته و پلکانی در حال حاضر شکل یکی از بهترین و موثرترین راه حل هاست، اما برای تاثیر بهتر آن لازم است که به صنایع مجوز واردات انرژی اعطا شود. با توجه به تاکید رهبر معظم انقلاب بر حمایت از تولید و بخش خصوصی در راس آن؛ لازم است که به این بخش اجازه دهیم که برای تامین سوخت مورد نیاز خود در فعالیت‌های صنعتی اقدام به واردات کنند.

زمانی که قیمت سوخت ارزان است؛ قاچاق سوخت شدت می‌گیرد؛ اما از آن مهمتر آن است که ارزان بودن بی دلیل سوخت موجب می‌شود که بخش بهره وری مغفول مانده و سرمایه گذاری در این بخش صرفه اقتصادی نداشته باشد. هم اکنون دلیل آن که متوسط مصرف سوخت در خودرو‌های سبک و سنگین کشور نسبت به استاندارد جهانی حتی نسبت به کشور‌های همسایه فاصله‌ای معنادار دارد، چیزی جز ارزانی بی دلیل نیست.

اما با وجود موثر بودن این روش و لزوم اجرای آن، باید توجه داشت که افزایش پلکانی قیمت گازوئیل نمی‌تواند پیش زمینه‌ای برای افزایش قیمت بنزین باشد چرا که موضوع بنزین با گازوئیل کاملا متفاوت است. سوخت گازوئیل تنها برای حرکت ناوگان حمل و نقل سنگین و نیمه سنگین و تامین سوخت برخی از دستگاه‌های صنعتی استفاده می‌شود، اما بنزین سوختی با همه گیری بالا است که تغییر نرخ آن نتایج با گستره وسیع در اقتصاد و حتی معیشت بسیاری از خانواده‌ها خواهد داشت؛ از همین رو می‌توان گفت که تغییر در نرخ بنزین آسان نبوده و اگر به درستی انجام نشود همراه با تبعاتی برای دولت خواهد بود.

با این احتساب به نظر می‌رسد که دولت هم اکنون انگیزه کافی برای وارد شدن به موضوع تغییر نرخ بنزین را نخواهد داشت، مگر آن که تمهیدات را آماده کند. باید توجه داشت که در دوره ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد علی رغم تمام نقد‌هایی که به مدیریت دولت وی وارد شد، تجربه خوبی را در زمینه تعدیل نرخ سوخت بدون ایجاد حاشیه داشتیم.

شیوه‌ای که دولت احمدی نژاد در پیش گرفت این گونه بود که پیش از افزایش قیمت بنزین، یارانه‌های نقدی را به حساب مردم واریز کرد تا این تصور که پول افزایش نرخ سوخت در نهایت به جیب مردم باز می‌گردد ملموس‌تر شده و به حقیقت بپیوندد. اطمینانی که از این فعل حاصل شد، توانست تبعات اجتماعی این فعل را خنثی کند در حالی که در دوران ریاست جمهوری آقای روحانی با حرکت در خلاف این موضوع شرایط اجتماعی اسفناکی ایجاد شد.

گران کردن بنزین در این شرایط به صلاح نیست؛ و نه تنها بنزین بلکه در حال حاضر حتی گران‌تر کردن برق و گاز برای خانواده‌ها نیز کار درستی نیست. راه صحیح در شرایط امروز کشور این است که قیمت حامل‌های انرژی را به صورت تدریجی برای صنایع به سوی واقعی شدن حرکت دهیم و پس از آن این شیوه را برای خانوار‌ها تعمیم دهیم.

باید توجه داشت که پرداخت یارانه غیر مستقیم راه کار مناسبی در مساله مدیریت قیمت انرژی نیست و اگر یارانه‌های این بخش به صورت مستقیم به دست مردم برسد نه تنها پذیرش افزایش قیمت حامل‌ها برای مردم آسان‌تر می‌شود بلکه تقسیم این یارانه نیز عادلانه‌تر خواهد بود؛ چرا که هم اکنون افراد برخوردار بیش از دیگران از این یارانه‌ها بهره‌مند می‌شوند.

به عنوان مثال کسانی که چند خودرو دارند، چندین بار سهیمه بنزین دریافت می‌کنند و کسانی که خودرویی ندارند از این یارانه بی بهره هستند.