چین و آمریکا برای آتش‌بس تجاری آماده می‌شوند؟

به گزارش تجارت نیوز، نشست دو روزه‌ای که از دوشنبه میان «اسکات بسنِت» وزیر خزانه‌داری آمریکا و «هه لی‌فنگ» معاون نخست‌وزیر چین در استکهلم آغاز شد، نقشی کلیدی در تلاش واشنگتن و پکن برای تثبیت آتش‌بس شکننده در جنگ تجاری پرتنش و تلافی‌جویانه میان دو کشور ایفا می‌کند. اما اهمیت واقعی این نشست، فراتر از جنگ تعرفه‌ها، در آن است که می‌تواند زمینه‌ساز دیداری سازنده میان روسای‌جمهور آمریکا و چین، یعنی دونالد ترامپ و شی جین‌پینگ، باشد؛ دیداری که انتظار می‌رود پیش از نوامبر برگزار شود.

توافقی پرحاشیه

به باور گروهی از ناظران وقتی ترامپ و شی بالاخره دیدار کنند، احتمال دارد از آنچه «بازتعادل بزرگ» نام گرفته، رونمایی شود؛ توافقی نه فقط در حوزه تجارت، بلکه در حوزه‌های گسترده‌تر از جمله سرمایه‌گذاری‌های عمده در بخش انرژی و تولید، مقابله جدی چین با صادرات پیش‌سازهای فنتانیل، حل‌وفصل اختلافات بر سر تیک‌تاک، و تعهدات چین برای خرید بیشتر کالاهای آمریکایی با هدف کاهش کسری تجاری میان دو کشور.

همچنین تصور می‌شود دو رهبر درباره راه‌های همکاری برای مهار اقدامات تحریک‌آمیز دولت فعلی تایوان رایزنی‌های محرمانه‌ای داشته باشند. در بعدی وسیع‌تر، حتی می‌توان تصور کرد که این نشست به‌عنوان نقطه آغازی برای شکل‌گیری رابطه‌ای جدید – شاید حتی «شراکت» – میان دو کشور باشد.

این پیش‌بینی برپایه هیچ‌گونه اطلاعات محرمانه‌ای نیست. در واقع، اگر چنین اتفاقی رخ دهد، احتمالا بسیاری از اعضای دولت ترامپ را غافلگیر خواهد کرد. آینده همواره نامطمئن است و اتفاقات می‌توانند مسیر تحولات را تغییر دهند. با این حال، پس از بررسی دقیق اظهارات دو رئیس‌جمهور، تحلیل منافع و انگیزه‌های هر یک، و ارزیابی منطقی شرایط، می‌توان گفت احتمال وقوع این سناریو تا پیش از پایان نوامبر بیش از ۵۰ درصد است.

چهار نکته کلیدی درباره چین از نگاه ترامپ

در تحلیل رویکرد احتمالی ترامپ نسبت به چین، چهار نکته مهم وجود دارد که از دید بسیاری از تحلیل‌گران مغفول مانده است؛ به نوشته فارین پالسی، ترامپ، برخلاف بخش عمده‌ای از نخبگان سیاست خارجی آمریکا، یک «ضدچین» افراطی نیست. اگر در یک بازی تداعی آزاد، واژه «چین» مطرح شود، احتمال دارد ترامپ همان‌قدر بگوید «دوست» که بر عبارت «دشمن» تاکید دارد.

شواهد چنین گزاره‌ای در کمپین انتخاباتی رئیس‌جمهوری آمریکا مشهود است. در شرایطی که حدود ۸۱ درصد از آمریکایی‌ها نگاه منفی به چین داشتند، ترامپ تنها نامزدی بود که علنا از چین تمجید کرد. او در مصاحبه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و سخنرانی‌هایش گفت: «من عاشق چینم»، «من احترام زیادی برای رئیس‌جمهور شی قائلم»، «رسانه‌ها از اینکه من رئیس‌جمهور شی را نابغه می‌نامم ناراحت می‌شوند؛ خب، او واقعاً نابغه است»، و «من می‌خواهم چین موفق باشد».

حقیقتی که عریان شد

ترامپ معتقد است اقتصاد قوی آمریکا شرط پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۲۶ است؛ و این پیروزی، شرط تحقق تمام اهداف اوست. از دید رئیس‌جمهوری آمریکا، رابطه‌ سازنده با چین لازمه‌ اقتصادی پررونق در آمریکاست. این نکته در آوریل برای ترامپ کاملا روشن شد، زمانی که با عصبانیت تعرفه‌ای ۱۴۵ درصدی بر واردات چین وضع کرد و پکن با تعرفه ۱۲۵ درصدی پاسخ داد؛ اقدامی که به لرزش اقتصاد آمریکا انجامید.

زمانی که آمریکا صادرات نیمه‌رساناهای پیشرفته به چین را محدود کرد و چین در پاسخ صادرات آهن‌رباهای خاکی کمیاب (که در تولید خودروها و تسلیحات حیاتی‌اند) را متوقف کرد، ترامپ عقب نشست، محدودیت صادراتی را لغو، اجازه فروش چیپ‌های Nvidia به چین را صادر و به وزارت بازرگانی دستور داد از «اقدامات سخت» علیه چین اجتناب کند.

ترامپ خود را «معامله‌گر ارشد» می‌داند و در اندیشه میراث سیاسی‌اش، می‌خواهد به‌عنوان «صلح‌ساز بزرگ» شناخته شود. با توجه به بن‌بست در اوکراین و غزه، رسیدن به توافقی سازنده با چین شاید تنها شانس او برای تحقق این خواسته باشد.

نگاه ترامپ به تایوان در قیاس با دیگر روسای‌جمهوری آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم به موضع چین نزدیک‌تر است. در جلسات کاخ سفید، بارها جزیره تایوان به «نقطه‌ای روی نوک ماژیک» در مقایسه با «میز بزرگی که چین لحاظ می‌شود» تشبیه شده. ترامپ  گفته: «تایوان چیزی به ما نمی‌دهد». گفته می‌شود در دوره اخیر، رئیس‌جمهوری آمریکا اجازه توقف رهبر تایوان در نیویورک را نداد و سفر او را به تعویق انداخت.

چرا توافق بزرگ برای شی اهمیت دارد؟

از دید رئیس‌جمهور چین، مسیر دستیابی به یک توافق بزرگ هموار است. او براین باور است که در حوزه تجارت و کنترل صادرات، پکن در موضع قوی‌تری قرار دارد. زمانی که ترامپ اقداماتی شبه‌تحریمی علیه چین وضع کرد، واکنش شی همزمان قاطع و در عین حال محتاطانه بود؛ بدین معنا که «شی» راهی را برای خروج از تنش باز گذاشت.

مساله محوری در دستور کار شی جین‌پینگ، پس از اجتناب از جنگ، تایوان است. در چشم‌انداز او برای «احیای عظمت چین»، تحقق «وحدت دوباره» با تایوان ضرورتی تاریخی است. شاید این مساله قابل حل به‌صورت معامله ملکی نباشد، اما می‌توان آینده‌ای را تصور کرد که در آن آمریکا رسما با استقلال تایوان مخالفت کرده و متعهد شود به‌دلیل تحریکات جزیره وارد جنگ با چین نشود.

تا مشخص شدن نتایج نشست استکهلم، باید به‌دقت به نشانه‌ها توجه کنیم. اگرچه ترامپ عادت دارد مخاطبانش را با اقدامات غیرمنتظره غافلگیر کند، اما در این مورد حتی سرسخت‌ترین منتقدان نیز باید احتمال یک غافلگیری مثبت را در نظر بگیرند.