اقتصاد جهان در جنگ پنهان؛ تحول بازار کریپتو و طلا/ ایران بی‌نصیب از مچ‌اندازی چین و آمریکا

به گزارش خبرگزاری آنا، در هفته‌های اخیر، بازار‌های اقتصادی جهانی تحولات عجیب و قابل تاملی را تجربه کردند؛ رمزارز‌ها برخلاف پیش‌بینی‌ها و سیگنال بازار، شاهد سقوطی قابل‌توجه بود و بیت‌کوین از اوج ۷۰ هزار دلاری خود، این روز‌ها تا ۵۶ هزار دلار ریزش کرد. کاهش ارزش ۲۰ درصدی بیت کوین آن هم در کمتر از یک ماه، در شرایطی رخ داد که بازار طلا قوت گرفت و رشد نسبی قیمت آن به محدوده ۲۵۰۰ دلار در هر اونس رخ داد.

تحلیلگران و کارشناسان روند فعلی را نشانه تغییر تدریجی در پناهگاه امن سرمایه می‌دانند. هر چند که تغییرات در ایران وابستگی شدیدی به وضعیت دلار و به تبع آن احوالات سیاسی کشور دارد، اما می‌توان تا حدی روال‌ها را هم‌سو با جهان دانست. به عنوان مثال نرخ طلا در ایران که تابع دو مولفه قیمت جهانی و نرخ دلار است، بیشترین رشد خود را در زمان جهش قیمت‌های جهانی، تجربه کرد. هر چند که این روزها، با افت شدید نرخ ارز و متاثر از کاهش چالش‌های دیپلماتیک، شاهد افت بهای طلا هستیم؛ اما باز هم شیب این نزول، هم‌شدت با وضعیت دلار نیست و این خود تاثیر قیمت جهانی طلا را نشان می‌دهد.

موج‌ها به ایران نرسیده

حلقه‌های زیادی را می‌توان به عنوان زنجیره اصلی اتفاقات اخیر در بازار‌های مالی دانست که از نظر تحلیلگران اقتصادی بین‌المللی مهم‌ترین آنها افزایش تنش‌های تجاری و فناوری بین آمریکا و چین است. واشنگتن طی ماه‌های گذشته محدودیت‌های تازه‌ای بر صادرات تراشه‌های پیشرفته و تجهیزات نیمه‌هادی به چین اعمال کرده و در مقابل، پکن نیز واردات برخی کالا‌های آمریکایی را کاهش داده است.

همین رفتار‌های تحریک‌آمیز اقتصادی باعث شده تا سرمایه‌گذاران بین‌المللی به سمت دارایی‌های امن مثل طلا یا حتی ارز‌هایی غیر دلار برای تبادلات تجاری خود حرکت کنند و از بازار‌های پرریسک و متصل به شرایط اقتصادی آمریکا، فاصله بگیرند. با این حال روال رو به افت طلا در ایران، این گمانه‌زنی‌ها را به وجود آورده که شاید هنوز سمت و سوی فعالیت سرمایه‌گذاران بازار‌های اقتصادی در ایران، تغییری نکرده و باید روال‌ها را متفاوت از جهان دانست.

مردم دنبال سرمایه‌های امن

کامران ندری، کارشناس ارشد اقتصادی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی آنا، درباره وضعیت فعلی بازار‌های جهانی تحلیل کرد: بازار کریپتوکارنسی‌ها هیچ وقت قابل اعتماد نبودند و سوددهی مقطعی داشتند. اگر به روال چند سال اخیر نگاه کنیم، همیشه این نوسانات وجود داشته و روال منظمی در پیش گرفته نشده بود که نوسان فعلی را تغییر بزرگی بدانیم. از سویی دیگر می‌توان بخشی از ارتباط افت کریپتوکارنسی‌ها را به وضعیت جهانی دلار نسبت داد؛ سیاست‌گذاری‌های پولی جدید آمریکا، فشار‌های تورمی این کشور و در نهایت جنگ نرم آمریکا و چین باعث شده تا ابتدا ارزش دلار و سپس سایر بازار‌های وابسته به آن تحت تاثیر قرار گیرد.

عضو هيات عملی دانشگاه امام صادق ادامه داد: همیشه طلا جزو دارایی‌های امن طی ادوار مختلف محسوب می‌شده و پیش آمد تنش‌های عنوان شده در بازار‌های اقتصادی، طبیعیست که مردم مجدد به سمت تبدیل دارایی‌های خود به طلا حرکت کنند. همین افزایش تقاضا هم در نهایت منجر به رشد ارزش طلا در طبقه جهانی شده است.

رمزارز‌ها همسو با جهان

این کارشناس در ادامه صحبت‌های خود به جهت‌گیری بازار‌های ایران اشاره کرد و توضیح داد: بازار‌های مالی ایران بیش از کشور‌های دیگر به وضعیت دیپلماتیک کشور پیوند خورده‌اند و دلیل اصلی آن را اقتصاد ناپایدار ایران می‌توان عنوان کرد. تولید پیشرو در جهان نداریم و چندان نمی‌توانیم تغییری در شرایط اقتصادی جهان ایجاد کنیم. در کنار تمامی این مسائل، تنش‌های دیپلماتیک که همواره درگیر آن هستیم را نمی‌توان نادیده گرفت؛ این امر به صورت مستقیم بر ارزش پولی کشور ما تاثیرگذار است و برای همین نمی‌توانیم به صورت مستقیم عنوان کنیم اگر قیمت طلای جهانی رشد یافت یا دلار کاهش پیدا کرد، در ایران هم اتفاق مشابهی رخ دهد. اما بازار کریپتو کارنسی‌ها بیشتر به روال‌های جهانی گره خورده و تغییرات فعلی تا حد زیادی به نوسانات جهان ارتباط دارد و تاثیری بر اقتصاد ایران ندارد.

پایه‌های اقتصاد ایران قوی نیست

به گفته این کارشناس ارشد اقتصاد؛ مچ‌اندازی آمریکا و چین، تا جایی پیشروی کرده که تاثیر آن را در بازار‌های مالی جهان به صورت مستقیم می‌توانیم ببینیم؛ چین در تلاش است با راه‌اندازی پلتفرم‌های مبادله مبتنی بر یوان دیجیتال و انعقاد پیمان‌های دوجانبه با کشور‌های آسیایی و آفریقایی، نقش دلار در تجارت جهانی را محدود کند. در مقابل، ایالات متحده با ابزار تحریم، محدودیت فناوری و فشار‌های مالی، تلاش دارد همچنان کنترل جریان سرمایه را در دست نگه دارد. این تقابل قدرت‌ها، در میان‌مدت می‌تواند بازار جهانی طلا را در مسیر صعودی نگه دارد؛ چراکه دولت‌ها و بانک‌های مرکزی، به‌ویژه در آسیا، در حال افزایش ذخایر طلای خود به‌عنوان سپری در برابر بی‌ثباتی دلار و احتمال تقویت یوان چین هستند.

به گزارش آنا، طبق آمار شورای جهانی طلا، تنها در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، بانک‌های مرکزی چین، هند و ترکیه در مجموع بیش از ۳۰۰ تن طلا به ذخایر خود افزوده‌اند. در شرایطی که حتی مهم‌ترین ارز جهان‌روای جهان در حال تغییر بوده و سرمایه‌ها به سمت طلا سرازیر می‌شوند، بازار ارز‌های دیجیتال بدیهیست که دستخوش تحولات جدی شود. در نهایت نکته قابل تامل، دلیل عدم تاثیرپذیری کلان ایران از وضعیت جهانیست. 

زمانیکه اقتصادی قوی و اثرگذار نداشته باشیم، عوامل دیگری مانند روابط دیپلماتیک بر شرایط اثرگذار خواهند بود؛ دقیقا اتفاقی که این روز‌ها شاهد آن هستیم و با وجود رشد قیمت جهانی طلا، این کالا در ایران حتی افت نسبی را تجربه کرد. حرکت همگام با جهان، نیازمند تقویت پایه‌های اقتصادیست که ایران هنوز راه زیادی تا رسیدن به آن دارد.