نقش هوش تجاری در صنعت گردشگری

یادداشت اختصاصی آنا؛

مزایای استفاده از هوش تجاری در صنعت گردشگری بسیار گسترده است. افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تصمیم‌گیری یکی از این مزایاست.

گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، سید محسن طباطبایی مزدآبادی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران–  صنعت گردشگری یکی از پویاترین و سودآورترین صنایع جهان است که به‌طور مستقیم با رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی و تصویر بین‌المللی کشور‌ها ارتباط دارد. در دهه اخیر، هوش تجاری (Business Intelligence) به ابزاری کلیدی برای تصمیم‌گیری داده‌محور در حوزه گردشگری تبدیل شده است. هوش تجاری با تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به گردشگران، فصل سفر، اقامتگاه‌ها، حمل‌ونقل و رضایت مشتریان، به مدیران و سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا روند‌ها را شناسایی کرده و استراتژی‌های مؤثرتری برای توسعه این صنعت طراحی کنند.

در بسیاری از کشورها، استفاده از هوش تجاری باعث افزایش دقت در برنامه‌ریزی گردشگری، کاهش هزینه‌های تبلیغات غیرهدفمند، و ارتقای تجربه مسافران شده است. به عنوان مثال، مالزی یکی از کشور‌های اسلامی موفق در بهره‌گیری از هوش تجاری در صنعت گردشگری است. دولت مالزی از داده‌های تحلیلی برای بررسی ترجیحات گردشگران مسلمان استفاده می‌کند تا خدمات اقامتی، غذایی و فرهنگی متناسب با نیاز آنها ارائه دهد. همچنین در ترکیه، سیستم‌های هوش تجاری به‌کار گرفته شده‌اند تا رفتار گردشگران در فصل‌های مختلف سال تحلیل شود و تبلیغات هدفمند برای بازار‌های اروپایی و آسیایی طراحی گردد.

در کشور‌های غیر اسلامی نیز نمونه‌های موفق متعددی وجود دارد. در اسپانیا، هوش تجاری برای تحلیل ترافیک بازدید از مناطق تاریخی مانند بارسلونا و مادرید به کار می‌رود تا تراکم گردشگران مدیریت و زیرساخت‌ها بهینه شوند. در ژاپن، تحلیل داده‌های بزرگ (Big Data) و ابزار‌های BI به دولت کمک کرده‌اند تا جریان گردشگران داخلی و خارجی را پیش‌بینی کرده و در زمان برگزاری رویداد‌های بزرگ مانند المپیک، ظرفیت‌های اقامتی را به شکل دقیق تنظیم کند.

مزایای استفاده از هوش تجاری در صنعت گردشگری بسیار گسترده است. نخست، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تصمیم‌گیری است؛ زیرا داده‌های دقیق به مدیران اجازه می‌دهد منابع را به شکل هوشمند تخصیص دهند. دوم، افزایش رضایت گردشگران از طریق تحلیل بازخوردها، نظرسنجی‌ها و تجربه سفر است که باعث رشد گردشگری تکراری می‌شود. سوم، پیش‌بینی دقیق تقاضا و مدیریت بحران‌ها مانند نوسانات فصلی، حوادث طبیعی یا تغییرات اقتصادی است. برای مثال، در امارات متحده عربی از هوش تجاری برای پیش‌بینی تقاضای گردشگری پس از بحران کرونا استفاده شد و این کشور توانست در مدت کوتاهی سطح جذب گردشگر را به حالت پایدار بازگرداند.

در مقابل، عدم استفاده از هوش تجاری در گردشگری منجر به کاهش رقابت‌پذیری، تصمیم‌گیری غیرعلمی، اتلاف منابع تبلیغاتی، و ناتوانی در درک رفتار گردشگران می‌شود. کشور‌هایی که همچنان به روش‌های سنتی در مدیریت گردشگری تکیه دارند، اغلب با مشکلاتی مانند نوسان درآمد، رضایت پایین گردشگران و ضعف در بازاریابی دیجیتال روبه‌رو هستند. نبود تحلیل داده‌محور باعث می‌شود برنامه‌ریزی‌ها بر اساس حدس و تجربه انجام گیرد، نه واقعیت بازار.

مدل مفهومی نقش هوش تجاری در صنعت گردشگری

توضیح مدل:

مدل مفهومی زیر روند استفاده از هوش تجاری در مدیریت گردشگری را از مرحله جمع‌آوری داده تا تصمیم‌گیری نهایی نشان می‌دهد.

داده‌های گردشگری

(رزروها، بازخوردها، آمار بازدید)

↓

تحلیل و تجمیع اطلاعات با ابزار‌های BI

↓

شناسایی الگو‌ها و ترجیحات گردشگران

↓

تصمیم‌گیری هوشمند

(بازاریابی هدفمند، مدیریت ظرفیت، توسعه خدمات)

↓

افزایش رضایت گردشگران و پایداری اقتصادی

شرح اجزا چیست

داده‌های گردشگری: شامل اطلاعات اقامت، حمل‌ونقل، خرید، بازخورد و شبکه‌های اجتماعی است.

تحلیل و تجمیع اطلاعات: داده‌ها از منابع مختلف در یک پایگاه BI ترکیب و تفسیر می‌شوند.

شناسایی الگوها: رفتار گردشگران و ترجیحات فرهنگی یا اقتصادی آنان شناسایی می‌شود.

تصمیم‌گیری هوشمند: استراتژی‌های بازاریابی، قیمت‌گذاری و خدمات بر اساس تحلیل‌ها طراحی می‌شود.

نتیجه نهایی؛ رشد پایدار گردشگری، افزایش درآمد و ارتقای برند ملی 

در یک چشم‌انداز کلی، هوش تجاری در صنعت گردشگری همانند قطب‌نمایی دقیق برای تصمیم‌گیران و سرمایه‌گذاران است. این فناوری می‌تواند مسیر توسعه گردشگری پایدار را مشخص کند، رفتار گردشگران را پیش‌بینی نماید و نقاط قوت و ضعف مقاصد گردشگری را آشکار سازد. به همین دلیل، کشور‌هایی که زودتر به سمت داده‌محوری حرکت کرده‌اند، امروز از مزیت رقابتی قابل‌توجهی برخوردارند.