در گفتوگو با آنا تشریح شد
کارشناسان انرژی اظهار کرد: شکافی عمیق در بهره‌برداری از منابع مشترک انرژی، ایران را از تبدیل شدن به یک قدرت منطقه‌ای باز داشته است. با مقایسه عملکرد ایران و قطر در میدان مشترک پارس جنوبی، عدم توسعه زیرساخت‌ها و فقدان فناوری موجب شده تا قطر، با تکیه بر شرکت‌های بین‌المللی، سهم ما را برداشت کند. این تعلل تاکنون ۱۳۰ میلیارد دلار فرصت درآمدزایی را از دست ایران خارج کرده است.
به گزارش خبرگزاری آنا؛ جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر نفت و گاز جهان، از موقعیتی راهبردی در تأمین انرژی منطقه و جهان برخوردار است. بخش قابل‌توجهی از این ذخایر در میادینی قرار دارد که با کشور‌های همسایه مشترک هستند. با این حال، طی سال‌های اخیر، بهره‌برداری از این میادین در مقایسه با طرف‌های مقابل، با کندی و عدم توازن همراه بوده است؛ موضوعی که می‌تواند پیامد‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی قابل توجهی برای کشور به همراه داشته باشد.
ایران در مجموع دارای بیش از ۲۸ میدان مشترک نفتی و گازی با کشور‌های همسایه از جمله عراق، قطر، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، عمان و ترکمنستان است. از مهم‌ترین این میادین می‌توان به میدان گازی پارس جنوبی (مشترک با قطر)، میدان نفتی آزادگان و یادآوران (مشترک با عراق)، میدان فرزاد ب و آ (مشترک با عربستان سعودی) و میدان آرش / الدوره (مشترک با کویت و عربستان) اشاره کرد.
شایان ذکر است که با وجود ظرفیت بالا، روند توسعه و برداشت ایران از این میادین در بسیاری از موارد از رقبای منطقه‌ای عقب‌تر است. به‌عنوان نمونه قطر از اوایل دهه ۱۳۷۰ شمسی با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری، توانسته است تولید خود از گنبد شمالی را به چندین برابر بخش ایرانی برساند.
در میادین مرزی با عراق، این کشور با مشارکت شرکت‌های بین‌المللی نظیر BP و CNPC چین، سرعت توسعه بیشتری داشته است. در میادین دریایی، کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس به دلیل دسترسی به فناوری‌های حفاری پیشرفته و سیاست‌های سرمایه‌گذاری باز، از ایران پیشی گرفته‌اند.
اما آیا ما در برداشت از این میادین تعلل داشته‌ایم و اگر آری دلیل آن چه بوده است؟ مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی، در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی آنا با اشاره به اتهام تعلل ایران در بهره‌برداری از منابع مشترک نفت و گاز، اظهار کرد: اگرچه از نظر فنی تعلل داشته‌ایم، اما این موضوع ناشی از بی‌میلی یا سهل‌انگاری نیست، بلکه به دلیل نبود منابع مالی، تجهیزات، فناوری و دانش فنی کافی است. متأسفانه نه سرمایه داریم، نه تکنولوژی، و نه امکانات لازم برای توسعه این منابع در اختیارمان است.
وی با تأکید بر اهمیت میادین مشترک، افزود: یکی از مهم‌ترین این مخازن، میدان گازی پارس جنوبی است که نیاز مبرم به فشارافزایی و توسعه دارد. اگر این اقدامات انجام نشود، ناترازی گاز کشور سال‌به‌سال افزایش خواهد یافت. اما دست ما از نظر امکانات کوتاه است و امکان بهره‌برداری مطلوب وجود ندارد.
قانونی بر منابع مشترک نفت و گاز حاکم نیست
بهروزی‌فر با اشاره به وضعیت میادین مشترک نفتی گفت: در میادینی مانند آزادگان که با میدان مجنون در عراق مشترک است نیز شرایط مشابهی حاکم است. قراردادی با طرف چینی منعقد شد، اما عملاً به نتیجه نرسید و تا امروز توسعه این میدان به‌درستی انجام نشده است. متأسفانه برآورد دقیقی از میزان عدم‌النفع ما در مقایسه با برداشت طرف مقابل نیز وجود ندارد.
این کارشناس انرژی در ادامه تصریح کرد: در دنیا هیچ قانونی وجود ندارد که کشور طرف مقابل را ملزم کند به شکل منصفانه از منابع مشترک برداشت کند. هر کشوری به اندازه توان خود برداشت می‌کند. نمونه بارز آن قطر است که با اتکا به همکاری با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی توانسته از میدان مشترک پارس جنوبی حداکثر برداشت را داشته باشد و امروز در جایگاه قدرت منطقه‌ای و جهانی قرار گیرد، در حالی‌که ما در همان میدان عقب مانده‌ایم.
به گفته وی، قطر اکنون برنامه افزایش تولید گاز طبیعی مایع (LNG) خود را تا ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون تُن در سال دارد، در حالی‌که ایران در توسعه همان میدان موفق نبوده است. بهروزی‌فر با ابراز تأسف از این وضعیت اظهار کرد: قطر کشوری بود که ۳۰ سال پیش کسی آن را نمی‌شناخت، اما امروز با استفاده از همان منابع مشترک به یکی از بازیگران مهم منطقه تبدیل شده است، در حالی که ما با وجود دارایی‌های عظیم خود نتوانسته‌ایم از فرصت‌ها استفاده کنیم
فرصت‌های از دست رفته قابل جبران نیست
وی با اشاره به مهاجرت سیالات در مخازن مشترک هشدار داد: اگر چند سال دیگر هم بتوانیم سرمایه‌گذار خارجی جذب کنیم، ممکن است دیگر حجم قابل توجهی برای برداشت باقی نمانده باشد. زیرا نفت و گاز از سمت ما به سوی کشور‌های همسایه حرکت می‌کند و در عمل، فرصت برداشت از بین می‌رود.
بهروزی‌فر ادامه داد: برای مثال، از لایه نفتی پارس جنوبی، قطر به میزان زیادی برداشت کرده، اما ما تقریباً هیچ برداشت قابل توجهی نداشته‌ایم. با قیمت فعلی نفت که حدود ۶۵ دلار است، ارزش این عدم برداشت‌ها به بیش از ۱۳۰ میلیارد دلار می‌رسد؛ رقمی که جبران آن ممکن نیست. افزایش سرعت برداشت در آینده نیز به معنی رسیدن به آن منابع از دست رفته نخواهد بود، زیرا کشور مقابل پیش‌تر بازار‌های جهانی را تصاحب کرده است.
source