درحالی‌که هزینه‌های سرسام‌آور خرید و نگهداری خودرو، بسیاری از خانوارها را از مالکیت شخصی دور کرده است، پدیده «اجاره ساعتی خودرو» به الگویی نوین در حمل‌ونقل شهری تبدیل شده است. روندی که از اجاره خودروهای لوکس آغاز شد و اکنون به پراید و خودروهای اقتصادی رسیده؛ نشانه‌ای روشن از تغییر رفتار مالی و اجتماعی شهروندان در برابر فشار تورمی است.
به گزارش خبرگزاری آنا؛ از مدت‌ها پیش اجاره خودروهای لوکس در کشور متدوال شده بود و شهروندان برای استفاده‌های مختلف اقدام به اجاره روزانه و ساعتی این خودرو‌ها می‌کردند. هرچند که در همان دوران نیز حاشیه‌های بسیاری پیرامون این پدیده اجتماعی اقتصادی وجود داشت، اما این روز‌ها اجاره خودرو به به وسایل نقلیه عادی و حتی خودرو‌هایی مانند پراید نیز تعمیم یافته است.
در واقع در حالی که هزینه‌های مالکیت خودرو در سال‌های اخیر با جهش قیمت سوخت، بیمه و قطعات یدکی افزایش یافته است، پدیده اجاره خودرو ساعتی به‌عنوان مدلی نوین از حمل‌ونقل اشتراکی در حال گسترش است و عده‌ای معتقدند که این الگو می‌تواند بخشی از فشار اقتصادی ناشی از تورم و هزینه‌های سنگین تردد شهری را برای شهروندان کاهش دهد.
با افزایش سرسام‌آور هزینه‌های مالکیت خودرو، بسیاری از شهروندان به سمت اجاره خودرو ساعتی روی آورده‌اند؛ مدلی که امکان استفاده کوتاه‌مدت از خودرو را بدون تحمل هزینه‌های ثابت فراهم می‌کند. هرچند این الگو می‌تواند فشار مالی خانوارها را کاهش دهد، اما نبود قوانین شفاف و اثرات اقتصادی و اجتماعی آن، همچنان محل نگرانی است.
افزایش هزینه‌های زندگی در شهر‌های بزرگ، به‌ویژه هزینه‌های حمل‌ونقل، موجب شده بسیاری از شهروندان نگاه تازه‌ای به مفهوم مالکیت خودرو داشته باشند. در گذشته، خرید خودرو به‌عنوان نمادی از استقلال مالی تلقی می‌شد؛ اما امروز، نگهداری از آن با هزینه‌هایی، چون بیمه، مالیات سالیانه، سوخت و تعمیرات، برای بسیاری از خانوارها به چالشی جدی بدل شده است. به همین دلیل، استفاده از خدمات حمل‌ونقل اشتراکی و به‌ویژه اجاره خودرو ساعتی در میان نسل جوان و کارمندان شهری با استقبال فزاینده‌ای روبه‌رو شده است.
اجاره خودرو ساعتی به کاربران این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به خرید خودرو، تنها برای مدت‌زمان موردنیاز از وسیله نقلیه استفاده کنند. این مدل اقتصادی ضمن کاهش هزینه مالکیت، به بهینه‌سازی استفاده از منابع شهری نیز کمک می‌کند؛ در واقع وقتی هزینه‌های زندگی از کنترل خانواده‌ها خارج می‌شود، مردم به سمت الگو‌های اشتراکی حرکت می‌کنند. اجاره خودرو ساعتی نمونه‌ای از سازگاری اقتصادی با شرایط جدید است؛ مدلی که می‌تواند به کاهش فشار مالی طبقه متوسط کمک کند، اما این مدل نیز چالش‌ها و معایب خاص خود را به همراه دارد.
الگوی هزینه خانوار‌های شهری چه تغییری کرده است
طی سال‌های گذشته رشد تورم و افزایش هزینه‌های زندگی، خانوار‌های ایرانی را وادار کرده است تا در هزینه‌های روزمره خود تجدیدنظر کنند. در چنین شرایطی، اجاره خودرو ساعتی نه تنها به‌عنوان جایگزینی اقتصادی برای مالکیت خودرو مطرح شده، بلکه نشانه‌ای از تغییر الگوی مصرف و مدیریت منابع مالی خانوارها است. در واقع در این شرایط خانواده ها، به خصوص آنانی که در دهک‌های معیشتی متوسط به پایین قرار دارند تمام تلاش خود را معطوف به صرفه جویی در هزینه‌های جاری برای تامین مایحتاج می‌کنند.
افزایش مستمر قیمت خودرو، بیمه، سوخت و تعمیرات، خانواده‌ها را با تصمیم دشواری مواجه کرده است: هزینه سنگین مالکیت خودرو یا استفاده هوشمندانه از گزینه‌های اشتراکی؛ بدیهی است که با این اوصاف فشار معیشتی باعث شده بسیاری از شهروندان به جای خرید خودرو، به خدمات اجاره خودرو ساعتی روی بیاورند؛ مدلی که تنها هزینه واقعی مصرف را از آنان دریافت می‌کند و دیگر بار مالی مالکیت دائمی از جمله مواردی مانند تامین پارکینگ، هزینه بیمه و سروبس‌ها را به دوش معیشت ناتوان خانوار نمی‌گذارد.
بخش دیگر این اتفاق نیز به افزایش قیمت شدید خودروهای کار مانند پراید است که در ناوگان حمل و نقل شهری مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از افرادی که دیگر توانایی خرید این خودرو‌ها را ندارند با اجاره ساعتی و روزانه آن به کار در سرویس‌های حمل و نقل مسافر مشغول می‌شوند.
این پدید چه اثرات اقتصادی را در پی دارد؟
به گزارش آنا،با وجود مزایای این مدل، کارشناسان هشدار می‌دهند که نبود چارچوب قانونی شفاف، هزینه بیمه و فرسودگی ناوگان، از چالش‌های توسعه اجاره خودرو ساعتی در کشور است. در عین حال، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و استارت‌آپ‌های فعال در این حوزه، این بازار را یکی از ظرفیت‌های مهم برای نوآوری در خدمات شهری و کاهش فشار اقتصادی بر خانوارها می‌دانند.
به گفته فعالان صنعت، اگر زیرساخت‌های دیجیتال و نظارتی تقویت شود، اجاره خودرو ساعتی می‌تواند به‌عنوان جایگزینی مقرون‌به‌صرفه برای تردد‌های کوتاه‌مدت، جایگاه خود را در میان گزینه‌های حمل‌ونقل شهری تثبیت کند، اما باید توجه داشت که اکنون هیچ قانون دقیق و متقنی برای این پدیده وجود ندارد و به همین دلیل هیچ عملکرد شفافی بین اجاره دهنده و اجاره کننده خودرو وجود ندارد.
در واقع هرچند اجاره خودرو ساعتی برای بسیاری از خانوارها امکان کاهش هزینه‌های ثابت خودرو را فراهم می‌کند، اما پیامد‌های اقتصادی منفی نیز وجود دارد چرا که کارمزد‌های پلتفرم‌ها، بیمه و هزینه‌های نگهداری ناوگان ممکن است در بلندمدت بیش از خرید خودرو تمام شود. همچنین کاربران برای دسترسی به خودرو باید به اپلیکیشن‌ها و زیرساخت‌های آنلاین وابسته باشند، که در صورت مشکلات فنی یا افزایش تعرفه‌ها، فشار مالی بیشتری ایجاد می‌کند.
در ادامه نیز این اتفاق ممکن است باعث شکل گیری مشاغل کاذبی شود که ضمن کسب درآمد مالیاتی برای درآمد خود نمی‌دهند. همچنین با افزایش اجاره خودرو ساعتی، تمایل به خرید خودرو شخصی کاهش می‌یابد، که می‌تواند اثرات جانبی بر تولید و فروش خودرو و زنجیره‌های وابسته داشته باشد.
در کنار مسائل اقتصادی، اثرات اجتماعی این مدل مصرف نیز قابل توجه است؛ برخی معتقدند که استفاده دائم از خودروهای اجاره‌ای ممکن است ارزش مالکیت و نگهداری شخصی از دارایی‌ها را کاهش دهد و با اثر گذاری بر فرهنگ تردد و امنیت، گردش بیشتر خودرو‌ها بین کاربران مختلف، احتمال آسیب، تصادف یا سوءاستفاده را افزایش می‌دهد.
همچنین این خدمات غالباً در کلان‌شهر‌ها و مناطق مرفه‌تر در دسترس است، که می‌تواند شکاف اجتماعی و تفاوت در دسترسی به حمل‌ونقل را تشدید کند و یا باعث مهاجرت افراد جویای کار در سرویس‌های حمل و نقل از شهرستان‌ها به کلان شهر‌ها شود که خود بر مشکلات و آسیب‌های اجتماعی موجود در کلان شهر‌ها می‌افزاید.
در مجموع، اجاره خودرو ساعتی یک الگوی نوین حمل‌ونقل اشتراکی است که می‌تواند فشار مالی خانوارها را کاهش دهد و به بهینه‌سازی منابع شهری کمک کند، اما برای تحقق کامل مزایای آن و جلوگیری از بروز آسیب های اقتصادی و اجتماعی پیرامون آن نیازمند زیرساخت‌های قانونی، نظارتی و دیجیتال قوی و مدیریت هوشمند اقتصادی و اجتماعی است. زیر ساخت هایی که هم اکنون موجود نیست و به همین سبب این موضوع می تواند به سرعت تبدیل به معضلی اقتصادی اجتماعی شود.
source