خبر خوب برای خودروسازان/ فیبر کربن جان سالم به در برد

امیرمسعود عابدین:‌ اتحادیه اروپا در حال حاضر به عنوان یکی از سختگیرترین نهادها شناخته می‌شود و بسیاری از خودروسازان را مجبور به اعمال تغییرات گسترده می‌کند. برای مثال با اعمال مقررات سخت و متعدد درباره خودروهای برقی، خودروسازان زیادی استراتژی خود را تغییر داده و در مسیر دیگری قدم گذاشته‌اند.

یکی از جدیدترین سختگیری‌ اروپایی‌ها، به استفاده از مواد فیبر کربنی برمی‌گردد.  چندی پیش، پارلمان اروپا تصمیم گرفت تا فیبر کربن را در لیست مواد پر خطر قرار داده و تا سال ۲۰۲۹، استفاده از آن‌ را براساس یک پیش‌نویس، ممنوع کند؛ اما ظاهرا تغییراتی در این پیش‌نویس رخ داده که خبری خوب برای خودروسازان و استفاده‌کنندگان از فیبر کربن است.

موادی مانند سرب، جیوه، کادمیوم و کروم شش‌ظرفیتی مدت‌هاست که توسط اتحادیه اروپا (EU) به عنوان مواد خطرناک شناخته شده‌اند. با وجود این، استفاده از آن‌ها همچنان در خودروسازی تحت معافیت‌هایی مجاز است که برای سایر کالاهای مصرفی اعمال نمی‌شود. اما اکنون، ماده دیگری ممکن بود با ممنوعیت کامل در خودروهای اروپایی روبرو شود.

طبق گزارشی جدید، پارلمان اروپا که مسئول قوانین اتحادیه است، اخیرا پیش‌نویس بازنگری شده مرتبط با خودروهای اوراقی را نهایی کرده بود. این دستورالعمل، اوراق کردن و بازیافت خودروها را تنظیم می‌کند و هدف آن، سازگارتر کردن خودروها با محیط زیست است. نکته مهم در این پیش‌نویس آن بود که فیبر کربن برای اولین بار در جهان، به عنوان یک ماده مضر طبقه‌بندی شده بود.

به نظر می‌رسد که فیبر کربن از این مشکل قانونی جان سالم به در برده است. نماینده‌ای از پارلمان اروپا به موتور۱ ایتالیا گفت که این پارلمان قصد دارد این ماده سبک‌وزن را از پیش‌نویس طرح حذف کند. در این گزارش آمده است: «فیبر کربن از لیست مواد مضر حذف خواهد شد و بنابراین خودروهای فروخته شده در اروپا، حتی پس از سال ۲۰۲۹ نیز می‌توانند به استفاده از آن ادامه دهند.»

بازار عظیم میلیارد دلاری

فیبر کربن به دلیل استحکام بیشتر از فولاد و سبکی بیشتر از آلومینیوم، به طور گسترده در صنعت هوانوردی و همچنین بسیاری از حوزه‌های دیگر مانند پره‌های توربین بادی، خودروها و به میزان کمتری در موتورسیکلت‌ها استفاده می‌شود. اگرچه فیبر کربن از فولاد و آلومینیوم گران‌تر است، اما ساخت آن بسیار دشوارتر و پرهزینه‌تر است. با این حال، در بسیاری موارد مزایای آن بر این نقطه ضعف می‌چربد.

شرکت تحقیقاتی آمریکایی Roots Analysis تخمین می‌زند که بازار جهانی فیبر کربن، که در سال ۲۰۲۴ ارزشی معادل ۵.۴۸ میلیارد دلار داشت، سالانه با نرخ متوسط ۱۱٪ رشد کرده و تا سال ۲۰۳۵ به ارزش ۱۷.۰۸ میلیارد دلاری می‌رسد. طبق گزارش Nikkei Asia، در حال حاضر خودروها ۱۰ تا ۲۰ درصد از کل کاربردهای فیبر کربن را تشکیل دهند. این رقم قطعاً در آینده افزایش خواهد یافت چرا که خودروسازان برای کاهش وزن خودروهای الکتریکی خود تلاش می‌کنند.

وزن اضافی خودروهای الکتریکی در مقایسه با خودروهای احتراق داخلی، به دلیل نیاز به حمل یک بسته باتری بزرگ معمولاً در کف خودرو است. استفاده از فیبر کربن به عنوان یک راه حل ایده‌آل تلقی می‌شود، به ویژه توسط خودروسازان لوکس که قیمت برایشان اولویت اول نیست.  به غیر از خودروهای الکتریکی، بسیاری از برندها از فیبر کربن در خودروهای بنزینی یا هیبریدی خود استفاده می‌کنند. برای مثال، مک‌لارن حتی کل شاسی ابرخودروهای خود را از فیبر کربن می‌سازد.  

شرکت‌هایی که در صورت اجرایی شدن این ممنوعیت بیشترین ضرر را متحمل می‌شدند، سه شرکت ژاپنی Toray Industries و Teijin و Mitsubishi Chemical هستند که مجموعاً ۵۴ درصد از بازار جهانی فیبر کربن را در اختیار دارند.

احتیاط! کربن می‌تواند مضر باشد

پس چرا اتحادیه اروپا این ماده را خطرناک تلقی می‌کرد؟ دلیلش این است که وقتی فیبر کربن که با رزین ترکیب شده، دور ریخته می‌شود، رشته‌های آن ممکن است در هوا معلق شده و باعث آسیب به انسان شود. در واقع با پخش‌ شدن فیبرهای ریز در هوا، در صورت تماس با پوست و غشاهای مخاطی، می‌تواند باعث درد یا سوزش شود. این فیبرها همچنین ممکن است به وسایل الکترونیکی نیز آسیب برساند.

۲۲۷۳۲۲