بایدها و نباید‌های عرضه خودرو در بورس؛ راه‌حل اضطراری یا درمان مقطعی صنعت

در گفت‌وگو با آنا تشریح شد

کارشناس صنعت خودرو اظهار کرد عرضه خودرو در بورس کالا راه‌حلی موقت و ناشی از نبود شجاعت لازم برای اجرای قانون است و تا زمانی که اصلاحات اساسی و تصمیم‌گیری شجاعانه رخ ندهد، مشکلات ادامه خواهد داشت.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا؛ مدیرعامل شرکت ایران خودرو به عنوان یکی از بزرگترین خودروساز‌های داخلی ضمن اظهاراتی نسبت به قیمت‌های غیر عادلانه تعیین شده برای خودرو‌های تولیدی این شرکت اعتراض کرد و اعلام کرد که با این قیمت‌ها دیگر امکان تولید برایش ممکن نخواهد بود.این در حالی است که مدیرکل دفتر خودرو وزارت صمت هرگونه تغییر در قیمت عرضه خودرو‌های داخلی را منوط به تعیین قیمت واقعی اجزا و قطعات و به دور از هزینه‌های حاشیه‌ای و برآورد نهایی قیمت تمام شده اعلام کرد و هرگونه عدم عرضه را تضییع حقوق مصرف‌کننده و غیرقانونی دانست.

این در حالی است که امروز حسین فرهیدزاده معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره عرضه خودرو در بورس، گفت:سیاست قیمت‌گذاری خودرو بر عهده شورای رقابت است که در آخرین استعلام ما از این شورا، فروش خودرو را در بورس تایید نکرده است.اما عرضه خودرو‌های این شرکت در بورس کالا به چه معناست؟ آیا فصل جدیدی در نظام تولید و عرضه خودرو سواری در کشور شروع شده است.

در این رابطه امیرحسین کاکایی؛ استاد دانشگاه علم و صنعت و تحلیلگر صنعت خودرو گفت: صنعت خودروسازی ایران در وضعیت بحرانی به سر می‌برد؛ بحرانی که ریشه در مشکلات متعدد ساختاری، قیمت‌گذاری دستوری، کمبود قطعات، محدودیت ارزی و مشکلات سیستم اداری دارد. در این میان، مدیرعامل ایران خودرو اخیراً اعلام کرده که به دلیل تعلل سازمان حمایت در تعیین و تعدیل قیمت‌ها، تصمیم گرفته‌اند از ظرفیت قانونی بورس کالا برای فروش خودرو استفاده کنند. این موضوع سوالات مهمی درباره ماهیت این تصمیم و چشم‌انداز صنعت خودرو پیش آورده است.

بحران صنعت خودرو؛ همزمان با مشکلات متعدد اقتصادی و مدیریتی

کاکایی بحران صنعت خودرو را به مثابه یک «پدیده چندوجهی» توصیف می‌کند که کشور را در وضعیت حساس و بحرانی قرار داده است. به گفته او، این بحران به هیچ‌وجه فقط ناشی از یک عامل نیست و نمی‌توان آن را به مسائل جزئی مانند کمبود برق یا قطعه محدود کرد چرا که از کمبود ارز، مشکلات واردات قطعات، کاهش تولید به دلیل کمبود مواد اولیه، گرفته تا قیمت‌گذاری دستوری و مداخلات متعدد دولت که همه اینها با هم درهم آمیخته‌اند و بحران را عمیق‌تر کرده‌اند.

وی ادامه می‌دهد که یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، روند پیچیده و زمان‌بر اعلام قیمت‌های جدید خودرو است که به دلیل ساختار‌های بروکراتیک و وجود نهاد‌های متعدد نظارتی، عملاً باعث تاخیر‌های طولانی شده است چرا که قانوناً سازمان حمایت باید قیمت‌ها را به موقع اعلام کند، اما به دلایل مختلف مانند تعطیلات زیاد، پیچیدگی نهاد‌های نظارتی و فقدان هماهنگی، این کار به تعویق می‌افتد و بحران بزرگ‌تر می‌شود.

این استاد دانشگاه افزود در این شرایط، عرضه خودرو در بورس کالا تنها راه باقی‌مانده برای کاهش فشار بر خودروسازان و بازار است، اما این راه‌حل موقتی است و اگر همراه با اصلاحات اساسی نباشد، نمی‌تواند مشکل را به طور ریشه‌ای حل کند.

بورس کالا؛ ابزار قانونی، اما کوتاه‌مدت با تبعات زیاد

کاکایی که پیش از این با عرضه خودرو در بورس مخالف بوده، حالا معتقد است شرایط اضطراری، این اقدام را اجتناب‌ناپذیر کرده است و در این مورد توضیح می‌دهد: اگرچه با عرضه خودرو در بورس از نظر تئوریک مخالفم، اما اکنون که صنعت خودرو به بدترین وضعیت بحران رسیده، بورس کالا می‌تواند به عنوان راه‌حلی قانونی، البته با اثر کوتاه‌مدت و تبعات زیاد، فشار زیان دهی را برای خودروسازان کاهش دهد و البته این تبعات باید مدیریت شود تا جامعه آسیب نبیند. 

وی همچنین به سختگیری‌های قانونی بورس کالا اشاره کرد و گفت که وقتی کالایی وارد بورس می‌شود، دولت عملاً نمی‌تواند آن را خارج کند، اما متأسفانه در سال‌های گذشته بار‌ها شاهد بوده‌ایم که به دلایل سیاسی و اجتماعی، این قوانین نقض شده‌اند و در گذشته نیز پس از عرضه خودرو در بورس کالا به دلیل فشار‌های وارد شده این خودرو‌ها از بورس کالا خارج شدند. 

نداشتن شجاعت؛ بزرگ‌ترین مانع اجرای اصلاحات

یکی از نکات کلیدی که کاکایی بار‌ها به آن اشاره می‌کند، نبود شجاعت لازم در میان مسئولان برای اجرای قوانین و اصلاح قیمت‌ها است. این استاد دانشگاه در این خصوص می‌گوید: همه می‌دانند که قیمت خودرو باید اصلاح شود، اما تبعات سیاسی و اجتماعی این کار باعث می‌شود مسئولان از اجرای قانون سر باز زنند. وقتی بخشی از اصلاحات مانند افزایش قیمت ارز انجام می‌شود، اما اصلاحات مکمل صورت نمی‌گیرد، نتیجه فقط فشار بر مردم است. 

وی اضافه می‌کند که تا زمانی که این شجاعت وجود نداشته باشد و اراده سیاسی برای اجرای قوانین شکل نگیرد، صنعت خودرو همچنان در بحران باقی می‌ماند.

مشکلات ساختاری و بی‌اعتمادی به نظام تصمیم‌گیری

کاکایی در انتهای گفت‌و‌گو تاکید کرد که ضعف ساختاری سیستم اداری و نبود حمایت لازم از مدیران شجاع و قانون‌مدار، بزرگ‌ترین چالش فعلی است و تصریح کرد در کشور ما، کسانی که به درستی قانون را اجرا می‌کنند، بیشتر مورد اتهام و فشار قرار می‌گیرند، در حالی که کسانی که کار نمی‌کنند، از مسئولیت شانه خالی می‌کنند. این مسأله نه تنها به صنعت خودرو بلکه به کل نظام اداری کشور آسیب زده است.

وی ادامه داد  صنعت خودروسازی ایران در شرایطی بحرانی قرار دارد که تصمیمات مهم و شجاعانه در زمینه قیمت‌گذاری، اصلاح ساختار و خصوصی‌سازی بیش از هر زمان دیگری ضرورت پیدا کرده‌اند. عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند یک راه‌حل موقتی برای کاهش فشار‌ها باشد، اما بدون اجرای قانون و اصلاحات اساسی، بحران تداوم خواهد یافت. به گفته کاکایی، مشکل اصلی نه کمبود راهکار، که نبود اراده و شجاعت برای اجرای آنهاست.