به گزارش خبرگزاری آنا؛ در راستای اجرای سیاست‌های عدالت اجتماعی و هدفمندسازی یارانه‌ها، دولت بر اساس بودجه مصوب سال ۱۴۰۴، برنامه‌ای گسترده برای بازنگری در لیست یارانه‌بگیران آغاز کرده است. هدف اصلی این برنامه، هدایت منابع یارانه‌های حذف شده از دهک‌های پردرآمد به سمت حمایت از خانوار‌های نیازمند در دهک‌های پایین‌تر، به‌ویژه از طریق تأمین کالابرگ الکترونیکی است. این تغییرات نه تنها نیازمند شناسایی دقیق‌تر دهک‌های درآمدی است، بلکه مستلزم شفاف‌سازی معیار‌های حذف و ارائه راهکار‌های عملی برای جلوگیری از حذف ناعادلانه خانوار‌های واجد شرایط می‌باشد. برآورد می‌شود که این فاز از حذف یارانه‌ها حدود ۱۸ میلیون نفر از یارانه‌بگیران فعلی را تحت تأثیر قرار دهد.
تکلیف قانونی و اولویت حذف دهک‌های پردرآمد
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها بر اساس تکلیف قانونی مندرج در بودجه سال ۱۴۰۴، موظف به اجرای یک برنامه حذف مرحله‌ای از دریافت‌کنندگان یارانه نقدی شده‌اند.
۱. اولویت حذف بر اساس دهک درآمدی
قانون بودجه، حذف یارانه‌ها را متمرکز بر سه دهک بالای درآمدی قرار داده است:
دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰؛ این سه دهک، هدف اصلی حذف در فاز فعلی هستند. این گروه شامل افرادی است که بر اساس شاخص‌های رسمی، در زمره پردرآمدترین خانوار‌ها قرار گرفته‌اند.
۲. تخصیص منابع حاصل از حذف یارانه‌ها
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این تکلیف قانونی، نحوه مصرف منابع آزاد شده است. در این برنامه، تمامی منابع مالی حاصل از حذف یارانه دهک‌های ۸ تا ۱۰، باید مستقیماً صرف تأمین و اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی برای دهک‌های ۱ تا ۳ گردد. این رویکرد نشان‌دهنده تغییر تمرکز از یارانه نقدی به حمایت کالایی مستقیم برای اقشار آسیب‌پذیر است.
۳. برآورد تعداد یارانه‌بگیران حذف شده و جدول زمانی
حجم حذف گسترده‌ای که در حال اجراست، بر اساس داده‌های موجود، حدود ۱۸ میلیون نفر برآورد می‌شود. این حذف‌ها به صورت مرحله‌ای و تدریجی در طول سال ۱۴۰۴ صورت می‌گیرد.
تاکنون، ۸ میلیون نفر از لیست یارانه‌بگیران حذف شده‌اند.
پیش‌بینی می‌شود این رقم تا پایان مهرماه به ۱۰ میلیون نفر برسد.
۸ میلیون نفر باقیمانده از دهک‌های هدف، مقرر است تا پایان سال جاری حذف شوند.
این برنامه به معنای حذف ماهانه بین یک تا سه میلیون نفر از لیست یارانه‌بگیران است تا برنامه حذف تا پایان سال به سرانجام برسد.
معیار‌های درآمدی تعیین دهک‌ها و آستانه حذف یارانه
معیار‌های دهک‌بندی و تعیین آستانه حذف یارانه بر اساس آخرین مصوبات هیأت وزیران و دستورالعمل‌های اجرایی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها صورت می‌گیرد. ملاک اصلی در این ارزیابی، مجموع درآمد خانوار است که با استفاده از سامانه متمرکز اطلاعاتی (مانند سامانه رفاه ایرانیان) استخراج می‌شود.
۱. شاخص‌های مبتنی بر تعداد اعضای خانوار
آستانه‌های درآمدی تعیین شده، تابعی مستقیم از تعداد اعضای خانوار هستند و بر اساس ضریبی از حداقل حقوق کارگری تعیین شده‌اند.
تعداد اعضای خانوار آستانه درآمدی ماهانه (تومان) ضریب نسبت به حداقل حقوق
۱ نفر بالای ۳۰،۰۰۰،۰۰۰، ۳ برابر حداقل حقوق
۲ نفر بالای ۳۷،۵۰۰،۰۰۰، ۳.۷۵ برابر حداقل حقوق
۳ نفر بالای ۴۵،۰۰۰،۰۰۰، ۴.۵ برابر حداقل حقوق
۴ نفر بالای ۵۲،۵۰۰،۰۰۰، ۵.۲۵ برابر حداقل حقوق
۵ نفر به بالا بالای ۶۰،۰۰۰،۰۰۰، ۶ برابر حداقل حقوق
این ارقام نشان‌دهنده آستانه‌ای است که در صورت عبور درآمد ماهانه خانوار از آن، احتمال ورود به دهک‌های ۸ به بالا و در نتیجه حذف یارانه، افزایش می‌یابد.
۲. معیار سرانه درآمد و تعریف درآمد واقعی
در ارزیابی‌های اخیر، علاوه بر مجموع درآمد، شاخص سرانه درآمد ماهانه نیز مورد توجه قرار گرفته است. خانوار‌های دارای سرانه درآمد ماهانه بالاتر از ۱۰ میلیون تومان، در معرض خطر حذف قرار گرفته‌اند.
اگر سرانه درآمد روزانه از روزانه ۳۳۳ هزار تومان عبور کند، خانوار در آستانه حذف قرار می‌گیرد. این محاسبه بر اساس درآمد خالص ماهانه انجام می‌شود و اجاره بهای پرداختی معمولاً در این محاسبه اولیه لحاظ نمی‌شود، هرچند وضعیت مسکن یکی از متغیر‌های نرم‌افزاری در دهک‌بندی نهایی است.
۱۰ اقدام فوری برای پیشگیری از حذف اشتباه یارانه‌بگیران کم‌درآمد
با وجود تلاش‌ها برای دقیق‌سازی داده‌ها، همواره این ریسک وجود دارد که خانوار‌های واقعاً مستحق (دهک‌های ۱ تا ۴) به دلیل تجمیع اطلاعات مالی یا دارایی‌های نادرست ثبت شده، به اشتباه در دهک‌های بالاتر طبقه‌بندی و از دریافت یارانه محروم شوند. کارشناسان اقتصادی و اجتماعی ۱۰ اقدام حیاتی را برای جلوگیری از این حذف‌های ناعادلانه توصیه می‌کنند:
۱. تفکیک یارانه‌ها و پیگیری وضعیت فرزندان متأهل
یکی از رایج‌ترین خطاها، تجمیع درآمد فرزندان متأهل با سرپرست خانوار است.
سرپرستان باید اطمینان حاصل کنند که فرزندان متأهل، در صورت تشکیل خانوار مستقل، از لیست یارانه‌بگیر اصلی تفکیک شده و پرونده یارانه خود را جداگانه ثبت کرده‌اند.
۲. انتقال فوری سند مالکیت خودرو‌های فروخته شده
اگر خودرویی به فروش رسیده، اما سند آن به نام خریدار منتقل نشده باشد، مالکیت قانونی آن همچنان در سامانه ثبت شده و به عنوان دارایی خانوار محسوب می‌شود.
انتقال سریع و رسمی سند خودرو‌های فروخته شده به نام خریدار جدید، برای جلوگیری از تجمیع دارایی غیرواقعی ضروری است.
۳. غیرفعال‌سازی کارت‌های بانکی و دستگاه‌های کارتخوان بلااستفاده
دستگاه‌های کارتخوان (POS) یا کارت‌های بانکی که به نام سرپرست یا اعضای خانوار است، اما در حال حاضر مورد استفاده تجاری نیستند، می‌توانند حجم بالایی از گردش مالی را به اشتباه به خانوار اصلی نسبت دهند.
غیرفعال‌سازی یا بستن فوری دستگاه‌های کارتخوان و کارت‌های بانکی که دیگر فعالانه مورد استفاده نیستند.
۴. به‌روزرسانی اطلاعات ملکی در صورت تغییر مالکیت
تغییرات ملکی، مانند فروش خانه یا انتقال ملک به بستگان درجه یک، باید در اسرع وقت در سامانه‌های ثبت اسناد رسمی منعکس شود.
اطمینان از اینکه هرگونه تغییر مالکیت املاک در سازمان ثبت اسناد و املاک به درستی ثبت شده است تا سامانه رفاه این اطلاعات را منعکس کند.
۵. اصلاح آدرس محل سکونت در سامانه‌ها
اگر آدرس ثبت شده در سامانه رفاه با محل سکونت واقعی تفاوت داشته باشد، ممکن است محاسبات مربوط به ضریب اجاره یا دسترسی به امکانات منطقه‌ای دچار خطا شود و دهک‌بندی تحت تأثیر قرار گیرد.
بررسی و اصلاح دقیق آدرس محل سکونت در سامانه‌های رسمی، خصوصاً در صورت جابجایی.
۶. کاهش تراکنش‌های غیرضروری با کارت اصلی خانوار
تراکنش‌های خرید بزرگ و مکرر با کارت بانکی اصلی سرپرست خانوار، به‌ویژه اگر مربوط به فعالیت تجاری نباشد، می‌تواند درآمد ماهانه خانوار را به طور کاذب بالا ببرد.
استفاده از کارت‌های بانکی دیگر یا کاهش حجم تراکنش‌ها با کارت اصلی برای مواردی که درآمد واقعی خانوار را منعکس نمی‌کند.
۷. ثبت به‌موقع تغییرات جمعیتی (فوت یا طلاق)
تأخیر در ثبت فوت یکی از اعضای خانوار یا طلاق، باعث می‌شود که سهم درآمدی فرد متوفی یا همسر سابق همچنان در محاسبه سرانه خانوار مبنا قرار گیرد.
ثبت فوری تغییرات جمعیتی حیاتی مانند فوت یا طلاق در ادارات ثبت احوال و اطمینان از انتقال اطلاعات به سامانه حمایت.
۸. مدیریت دقیق سهم از گردش مالی در حساب‌های مشترک
بسیاری از افراد برای مدیریت هزینه‌ها، حساب‌های مشترک دارند. گردش مالی بالا در این حساب‌ها، حتی اگر متعلق به فرد اصلی نباشد، می‌تواند در محاسبه درآمد لحاظ شود.
تلاش برای جداسازی حساب‌های بانکی یا حداقل مستندسازی سهم درآمدی واقعی هر فرد در حساب‌های مشترک در صورت لزوم.
۹. بستن حساب‌های بانکی غیرفعال و کم‌تراکنش
حتی حساب‌های بانکی که سال‌ها غیرفعال بوده‌اند و مانده ناچیزی دارند، ممکن است در تحلیل‌های بلندمدت بانکی لحاظ شوند.
بستن حساب‌های بانکی که دیگر مورد استفاده نیستند، برای پاکسازی سوابق مالی.
۱۰. بررسی و اصلاح سوابق سفر خارجی
سوابق سفر‌های خارجی ثبت شده در گذرنامه اعضای خانوار، ممکن است به اشتباه برای دهک‌بندی لحاظ شود، به خصوص اگر سفر مربوط به یکی از اعضای سابق خانوار (مانند فرزند بالغ شده) باشد.
بررسی اطلاعات سفر در سامانه وزارت امور خارجه و در صورت وجود مغایرت، پیگیری برای اصلاح یا تفکیک سوابق.
جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده
به گزارش آنا، برنامه حذف یارانه‌ها در دهک‌های پردرآمد، گامی بزرگ در جهت اصلاح ساختار یارانه‌ای کشور است. با این حال، موفقیت این برنامه مستلزم دقت بالای در شناسایی و پایش مستمر اطلاعات درآمدی و دارایی‌ها است. خانوار‌های کم‌درآمد باید با استفاده از راهکار‌های ذکر شده، فعالانه در به‌روزرسانی اطلاعات خود مشارکت کنند تا از حذف ناعادلانه جلوگیری کرده و از مزایای طرح‌های حمایتی جدید مانند کالابرگ الکترونیکی بهره‌مند شوند.
source